Ogólne zasady zajęcia majątku ruchomego

Zajęcie stanowi szczególne, przysługujące wierzycielowi prawo, umożliwiające zaspokojenie jego roszczeń w drodze sprzedaży wcześniej zajętego majątku ruchomego.

Zajęcie majątku ruchomego pozwala wierzycielowi zaspokoić przysługujące mu roszczenie z ceny sprzedaży uzyskanej w drodze licytacji.

Jeżeli dłużnik nie spłaci dobrowolnie wierzytelności wskazanej w tytule wykonawczym, komornik sądowy sporządza listę majątku ruchomego dłużnika w protokole z czynności zajęcia, w ten sposób dokonując ich zajęcia.

Majątek ruchomy wymaga zajęcia w terminie 30 dni od daty zaliczkowego pokrycia na rzecz komornika sądowego kosztów egzekucji. W przypadku osobistego doręczenia dłużnikowi wniosku egzekucyjnego komornik sądowy niezwłocznie przystępuje do zajęcia majątku ruchomego w razie braku dobrowolnej zapłaty ze strony dłużnika.

Jeżeli wniosek egzekucyjny podlega doręczeniu pocztą, zajęcie majątku ruchomego musi odbyć się w terminie 45 dni od daty doręczenia.

Na wniosek wierzyciela komornik sądowy, w drodze sprawdzenia rejestru zastawów prowadzonego przez węgierską Krajową Izbę Notariuszy, ustala, czy dłużnik figuruje w rejestrze jako dłużnik hipoteczny lub czy jego aktywa, bądź niektóre z nich, są obciążone zastawem oraz, w razie potrzeby, kontaktuje się w tym celu z notariuszem. W przypadku zajęcia aktywów w świetle prawa uznawanych za aktywa ruchome mogące podlegać niewątpliwej identyfikacji, komornik sądowy musi upewnić się, w drodze sprawdzenia ex officio rejestru zastawów, czy zajmowany majątek ruchomy nie jest już obciążony zastawem.

Przystępując do zajęcia, komornik sądowy wzywa dłużnika do wskazania na miejscu, które z jego aktywów są obciążone zastawem. Jeżeli wniosek egzekucyjny doręczono pocztą, komornik sądowy wzywa jednocześnie dłużnika do złożenia oświadczenia w przedmiocie zastawów ciążących na jego majątku w terminie 15 dni od daty odbioru nakazu egzekucyjnego.

W miarę możliwości, zajęcie musi odbywać się w obecności dłużnika bądź jego przedstawiciela lub, w razie ich nieobecności, dorosłego członka rodziny zamieszkującego wraz z dłużnikiem.

Majątek ruchomy mogący podlegać zajęciu

Zasadniczo jedynie majątek ruchomy stanowiący własność dłużnika, może zostać zajęty.

Majątek ruchomy znajdujący się w posiadaniu dłużnika lub w depozycie u dłużnika, jak i majątek ruchomy, co do którego można założyć, że stanowi własność dłużnika, może podlegać zajęciu.

Majątek ruchomy znajdujący się w posiadaniu dłużnika lub w depozycie u dłużnika nie może natomiast zostać zajęty, jeżeli na podstawie stosownych oznaczeń lub na podstawie innych okoliczności można stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że majątek ruchomy nie stanowi własności dłużnika.

W przypadku małżeństwa, majątek obojga lub jednego z małżonków może zostać objęty zajęciem w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko tylko jednemu z małżonków. Zajęcia z kolei nie można dokonać, jeżeli małżonek, przeciwko któremu nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, może dowieść ponad wszelką wątpliwość, że dany składnik majątkowy nie jest objęty wspólnotą majątkową, lecz składa się na jego/jej majątek osobisty.

W przypadku wielu aktywów, porządek ich zajęcia ustala komornik sądowy.

Komornik sądowy kontynuuje czynności zajęcia, dopóki kwota roszczenia, w tym szacunkowe koszty towarzyszące (takie jak koszty egzekucji) wymagające pokrycia do czasu zakończenia postępowania, nie zostanie w pełni pokryta. Należy tu zauważyć, że kwota roszczenia wymaga pokrycia nawet wówczas, gdy małżonek dłużnika zgłasza roszczenie wobec wspólnego majątku lub gdy pojawią się wszelkie inne roszczenia.

Protokół z czynności zajęcia

Protokół z czynności zajęcia stanowi jedyny dowód dokonania zajęcia, jak i warunek ważności takiego zajęcia.

Protokół z czynności zajęcia musi zawierać informacje o liczbie osób w gospodarstwie domowym dłużnika oraz wyszczególniać majątek zwolniony z zajęcia, jak i wskazywać, czy jakikolwiek pojazd zajęto w trybie przepisów par. (5) art. 103. Majątek zwolniony można pominąć, jeżeli zajmowany majątek ma w pełni pokryć roszczenie objęte egzekucją wraz z kosztami postępowania.

Przystępując do zajęcia, komornik sądowy wręcza kopię protokołu z zajęcia wszystkim obecnym stronom. Ten element jest szczególnie ważny, ponieważ postępowanie o przywrócenie posiadania ze skutkiem zawieszającym można wszcząć w terminie 8 dni od daty zajęcia.

Jeżeli komornik sądowy dokona zajęcia pod nieobecność dłużnika, protokół wymaga doręczenia dłużnikowi.

Jeżeli komornik sądowy dokona zajęcia pod nieobecność wierzyciela, kopia protokołu z czynności zajęcia również wymaga doręczenia wierzycielowi.

Majątek zwolniony z egzekucji

Majątek z mocy prawa zwolniony z egzekucji nie podlega zajęciu nawet wówczas, gdy dłużnik wyraża zgodę na jego zajęcie.

Podczas czynności egzekucji podejmowanych wobec osoby fizycznej należy bezwzględnie zapewnić, że dłużnik i jego rodzina będą mieli środki do życia i że dłużnik będzie mógł nadal wykonywać swój zawód.

Jeżeli przepisy prawa w alternatywny sposób określają zakres majątku zwolnionego z egzekucji, zwolnienie obejmuje majątek wskazany przez dłużnika obecnego podczas czynności zajęcia.

Wycena

Dla celów zajęcia komornik sądowy dokonuje ustalenia wartości zajmowanego majątku ruchomego w drodze wyceny.

Komornik sądowy wycenia wartość majątku na podstawie jego wartości rynkowej. Jeżeli strony dojdą do porozumienia w kwestii wysokości wyceny, taka wartość ma charakter wiążący.

Na wniosek jednej ze stron komornik sądowy ma obowiązek powołać na potrzeby czynności zajęcia biegłego rzeczoznawcę. Po zakończeniu czynności zajęcia komornik sądowy może zmienić wartość wycenioną przy udziale biegłego rzeczoznawcy, na wniosek jednej ze stron złożony w terminie ośmiu dni od daty doręczenia protokołu z czynności zajęcia.

Przepisy szczególne dotyczące zajęcia niektórych przedmiotów

Ustawa o egzekucji zawiera także przepisy odbiegające od ogólnych zasad a dotyczące zajęcia niektórych niestandardowych, z uwagi na swój charakter, pozycji majątku ruchomego (np. pojazdy silnikowe, statki lub statki powietrzne, udziały w przedsiębiorstwach, itd.).

W przypadku zajęcia złota, platyny, srebra lub dewiz komornik sądowy gromadzi aktywa i umieszcza zajęte zagraniczne środki pieniężne na komorniczym rachunku escrow w kolejnym dniu roboczym. Te same procedury obowiązują, gdy dłużnik spłaci zobowiązanie na rzecz komornika sądowego w walucie obcej.

W przypadku zajęcia środków pieniężnych komornik sądowy gromadzi zajęte środki pieniężne i deponuje je na komorniczym rachunku escrow w kolejnym dniu roboczym .

W przypadku zajęcia majątku lub udziału dłużnika składającego się na aktywa spółki, komornik sądowy zawiadamia taką spółkę oraz sąd rejonowy będący właściwym sądem rejestrowym, przesyłając kopię protokołu z czynności zajęcia.

Zajęcie udziałów w przedsiębiorstwie wymaga wpisu do właściwego rejestru spółki oraz do właściwego rejestru spółek dokonanego odpowiednio przez samą spółkę oraz przez sąd rejestrowy.

W przypadku zajęcia pojazdu silnikowego komornik sądowy musi zająć również dowód rejestracyjny oraz tytuł własności pojazdu.

Komornik sądowy przesyła kopię protokołu z czynności zajęcia wraz z dowodem rejestracyjnym i tytułem własności pojazdu, jeżeli je zajęto, do odpowiedniego wydziału transportu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedziby (bądź biura) właściciela pojazdu lub adres zamieszkania bądź siedziby (lub biura) użytkownika pojazdu, jeżeli właściciel jest obcokrajowcem.

Komornik sądowy może przystąpić do zajęcia pojazdu silnikowego na podstawie danych zawartych w rejestrze pojazdów silnikowych, jeżeli dłużnik jest zarejestrowanym właścicielem pojazdu.

W trakcie czynności zajęcia pojazdu silnikowego służącego do wykonywania zawodu przez dłużnika, za wyjątkiem przypadku konfiskaty, jeżeli jest osobą fizyczną, jedynie tytuł własności podlega zajęciu i przesłaniu wraz z protokołem z czynności zajęcia do właściwego wydziału transportu lub jeżeli nie jest on znany, do organu, który dokonał rejestracji pojazdu. Dłużnik ma prawo nadal korzystać z pojazdu - za wyjątkiem przypadku konfiskaty - do czasu jego sprzedaży.

W przypadku zajęcia statku lub statku powietrznego komornik sądowy musi również zająć dowód rejestracyjny i przesłać go wraz z kopią protokołu z czynności zajęcia organowi odpowiedzialnemu za rejestrację statków i statków powietrznych, który następnie wpisze uwagę o zajęciu do właściwych rejestrów.

Komornik sądowy przystępuje do zajęcia majątku ruchomego znajdującego się w sejfie dołączając swą plombę do sejfu, a następnie zawiadamiając usługodawcę i dłużnika o dacie i godzinie otwarcia sejfu. We wskazanym terminie dłużnik ma obowiązek otworzyć sejf w obecności komornika sądowego i usługodawcy, zaś komornik sądowy sporządza wówczas szczegółowy protokół z czynności zajęcia. Jeżeli dłużnik nie stawi się w wyznaczonym terminie, sejf zostanie otwarty przez usługodawcę bądź na zlecenie komornika sądowego, jeżeli usługodawca nie dysponuje kluczem do sejfu.

W miarę możliwości zajęty majątek musi podlegać ponownemu złożeniu do sejfu dla celów przechowywania do czasu sprzedaży.

Konfiskata

Konfiskata stanowi bardziej dotkliwą metodę zajęcia majątku ruchomego: w takim przypadku prawo dłużnika do dysponowania zajętym majątkiem ruchomym wygasa i nie może on już dłużej z niego korzystać.

Zasadniczo majątek ruchomy zajęty w ramach czynności zajęcia majątku ruchomego pozostaje w depozycie lub pod kontrolą dłużnika, który może z niego korzystać do czasu jego zabrania przez komornika sądowego w celu sprzedaży.

Występują dwie formy konfiskaty: w drodze zamknięcia majątku ruchomego, wraz z powołaniem lub bez powoływania zarządcy przymusowego.

Wynagrodzenie i koszty zarządcy przymusowego ustala komornik sądowy.

Otwarcie miejsca lub pomieszczenia składu oraz usunięcie plomby stanowią przestępstwo karne.

Zajęcie dokonane u osoby trzeciej

Komornik sądowy może dokonać zajęcia majątku ruchomego dłużnika znajdującego się u osoby trzeciej.

Jeżeli można domniemywać, że jakakolwiek z pozycji majątku ruchomego dłużnika znajduje się u osoby trzeciej innej niż strony, wówczas komornik sądowy nakazuje takiej osobie trzeciej złożenie stosownego oświadczenia.

Osoba trzecia musi złożyć komornikowi sądowemu w terminie 8 dni od daty doręczenia zawiadomienia oświadczenie, w którym wskaże, czy a) majątek wymieniony w zawiadomieniu znajduje się w jej posiadaniu, a jeżeli tak, na jakiej podstawie, b) potwierdza przysługujące dłużnikowi prawo własności przedmiotowego majątku, c) ktokolwiek wystąpił z roszczeniem w związku z przedmiotowym majątkiem, a jeżeli tak, na jakiej podstawie.

Jeżeli osoba trzecia potwierdzi, że majątek znajdujący się w jej posiadaniu stanowi własność dłużnika, komornik sądowy dokonuje na zasadach ogólnych zajęcia takiego majątku ruchomego.

Jeżeli osoba trzecia nie złoży powyższego oświadczenia lub nie potwierdzi prawa własności dłużnika, wierzyciel może wystąpić do sądu o wydanie nakazu zaprzestania utrudniania zajęcia przez osobę trzecią.

Zajęcie roszczeń

Komornik sądowy może dokonać zajęcia wszelkich niewygasłych przysługujących dłużnikowi roszczeń wobec osoby trzeciej.

Jeżeli dłużnikowi przysługuje niewygasłe roszczenie wobec osoby trzeciej lub jeżeli dłużnik zawarł umowę z osobą trzecią w przedmiocie przyszłego roszczenia, komornik sądowy dokonuje zajęcia takiego roszczenia i wzywa osobę trzecią do złożenia stosownego oświadczenia.

Osoba trzecia musi złożyć komornikowi sądowemu w terminie 8 dni od daty doręczenia zawiadomienia oświadczenie, w którym wskaże a) czy potwierdza roszczenie lub przyszłe roszczenie, b) termin wymagalności roszczenia, c) czy ktokolwiek wystąpił z roszczeniem w związku z przedmiotowym roszczeniem, a jeżeli tak, na jakiej podstawie.

Po doręczeniu zawiadomienia osoba trzecia nie może zaspokoić roszczenia bezpośrednio na rzecz dłużnika ani żadnej innej osoby, lecz ma obowiązek zapłaty kwoty roszczenia na komorniczy rachunek escrow w terminie wymagalności lub wcześniej bądź złożenia kwoty roszczenia w depozycie sądowym.

Osoba trzecia, po spełnieniu roszczenia na rzecz jakiejkolwiek osoby, ponosi odpowiedzialność w stosunku do wierzyciela do wysokości kwoty (wartości) roszczenia.

Jeżeli osoba trzecia nie potwierdzi roszczenia lub odpowiedniej umowy bądź nie złoży stosownych środków w depozyt, wierzyciel może wystąpić do sądu o wydanie nakazu ściągnięcia kwoty takiego roszczenia z osoby trzeciej.

Zawiadomienie zastawnika

Komornik sądowy zawiadamia osobę będącą zastawnikiem w odniesieniu do zajętego majątku o wykonalności przysługującego mu roszczenia.

Po zakończeniu czynności zajęcia komornik sądowy niezwłocznie zawiadamia osobę, która jak się domniemywa się, jest zastawnikiem w odniesieniu do zajętego majątku. Komornik sądowy postępuje według tej samej procedury po otrzymaniu informacji z rejestru zastawów.

Komornik sądowy informuje zastawnika o możliwości wykonania przysługującego mu roszczenia zabezpieczonego zastawem w ramach postępowania egzekucyjnego oraz złożenia stosownego wniosku w tym zakresie do komornika sądowego w terminie 8 dni roboczych od daty odbioru zawiadomienia. Komornik sądowy ma obowiązek przekazać wniosek bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w kolejnym dniu roboczym po odbiorze, sądowi prowadzącemu postępowanie egzekucyjne.

Sąd prowadzący egzekucję musi niezwłocznie przystąpić do stwierdzenia wymagalności roszczenia zastawnika oraz zezwolić na bezpośredni udział zastawnika w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli podstawy prawne i wysokość roszczenia nie zostaną podważone.

Sąd przekazuje wniosek zastawnika dłużnikowi oraz wierzycielowi wraz z pismem procesowym, w którym wskazuje, czy potwierdza podstawy prawne oraz wysokość roszczenia zabezpieczonego zastawem. Jeżeli jednak dłużnik lub którykolwiek z wierzycieli zakwestionuje powyższe, sąd odrzuca wniosek, a wówczas zastawnik może wystąpić do sądu o egzekucję roszczenia przysługującego mu na podstawie zastawu.

Sprzedaż zajętego majątku ruchomego

Jeżeli dłużnik nie spełni zobowiązania płatniczego nawet po dokonaniu zajęcia, wówczas zajęty majątek ruchomy podlega sprzedaży.

Jeżeli dłużnik nie spełni zobowiązania pieniężnego nawet po dokonaniu zajęcia, wówczas kolejnym elementem przymusu finansowego jest sprzedaż zajętego majątku ruchomego.

Komornik sądowy podejmuje niezwłocznie środki służące sprzedaży zajętego majątku 30 dni po dacie zajęcia lub dacie odbioru informacji z rejestru statków i statków powietrznych oraz z rejestru zastawów. Komornik sądowy ustala datę i godzinę sprzedaży zgodnie z przyjętą lokalną praktyką i okolicznościami sprawy.

Przedmioty psujące się wymagają sprzedaży niezwłocznie po zajęciu.

1. Sprzedaż majątku ruchomego w drodze licytacji

Sprzedaż majątku ruchomego stanowi istotny element egzekucji z majątku ruchomego. Podstawową metodą sprzedaży jest licytacja stanowiąca sprzedaż przymusową.

Jeżeli przepisy prawa nie stanowią inaczej, majątek ruchomy zasadniczo musi być sprzedawany w drodze licytacji.

Ustawa o egzekucji wskazuje kilka możliwych miejsc licytacji. Z tych miejsc należy wybrać takie, w którym należy oczekiwać obecności największej liczby kupujących i w którym koszty nie uczynią egzekucji zbyt kosztowną. Miejsce licytacji określa komornik sądowy ex officio. Niemniej jednak może on uwzględnić życzenia stron.

Licytację przeprowadza komornik sądowy. Terminy licytacji określa komornik sądowy w trybie zawiadomienia o licytacji. Bezwzględnie wymaganymi elementami treści zawiadomienia o licytacji są wskazanie stron, miejsca i terminu licytacji, majątku ruchomego podlegającego sprzedaży w trybie licytacji oraz wycenionej wartości takiego majątku, jak również miejsca i terminów, w których można obejrzeć majątek ruchomy przed licytacją. Brak powyższych elementów skutkuje unieważnieniem licytacji.

Zawiadomienia o tradycyjnych licytacjach majątku ruchomego jak również zawiadomienia o licytacjach elektronicznych wymagają publikacji.

Wszelki majątek ruchomy niesprzedany na pierwszej licytacji musi zostać sprzedany podczas drugiej licytacji.

Na wniosek wierzyciela, komornik sądowy sprzedaje wszelki majątek ruchomy o szacunkowej wartości 100.000 HUF lub więcej w drodze licytacji elektronicznej. System licytacji elektronicznych prowadzi węgierska Izba Komorników Sądowych. Każdy, kto pragnie wziąć udział w licytacji, musi zarejestrować się w biurze komornika sądowego. Po otrzymaniu nazwy użytkownika i hasła oraz uiszczeniu opłaty rejestracyjnej w wysokości 6.000 HUF, może zalogować się do systemu licytacji elektronicznych i przystąpić do składania ofert. Oczywiście osoba, która zaoferuje najwyższą cenę za dany majątek ruchomy lub nieruchomy, wygrywa licytację.

2. Sprzedaż majątku ruchomego bez licytacji

Komornik sądowy może przystąpić do sprzedaży zajętego majątku ruchomego dłużnika bez licytacji.

Na wniosek stron komornik sądowy sprzedaje majątek ruchomy bez licytacji, lecz zgodnie z przepisami dotyczącymi sprzedaży w trybie licytacji, na rzecz kupującego i po wycenionej wartości wcześniej wskazanych przez strony.

Sprzedaż bez licytacji jest możliwa aż do chwili rozpoczęcia licytacji.