Zajęcie zbywalnych papierów wartościowych, akcji i udziałów

Procedura zajęcia należących do dłużnika papierów wartościowych oraz udziałów pozwala wierzycielowi na ich zabezpieczenie a następnie sprzedaż i odzyskanie należności objętej tytułem wykonawczym.

1. Krótki

Zajęcie zbywalnych papierów wartościowych oraz udziałów jest procedurą pozwalającą wierzycielowi na zajęcie dóbr niematerialnych dłużnika, a następnie ich sprzedaż i odzyskanie należnej mu kwoty z uzyskanej ceny.

Zajęcie

W ramach powyższej procedury zajęcie dotyczy aktywów znajdujących się w depozycie u osoby trzeciej, tzn. u osoby prawnej będącej emitentem (np. przedsiębiorstwa).

Zajęcie następuje poprzez doręczenie osobie trzeciej (osobie prawnej będącej emitentem) zawiadomienia o zajęciu, o czym następnie odpowiednio zawiadamia się dłużnika.

Z chwilą doręczenia zawiadomienia o zajęciu, powstaje zakaz rozporządzania zajętymi papierami wartościowymi, akcjami i udziałami tzn. nie można ich zbywać, nie mogą stać się też przedmiotem innego zajęcia.

Skutki zajęcia

W sytuacji, kiedy nie dojdzie do sprzedaży w drodze polubownej, zajęte dobra niematerialne podlegają sprzedaży przymusowej.

Zajęcie wierzytelności

Zajęcie wierzytelności uregulowane jest w przepisach dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych. Pozwala ono wierzycielowi, na którego wniosek dokonano zajęcia, posiadającemu tytuł wykonawczy zobowiązujący dłużnika do zapłaty sumy pieniężnej, na zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi od osoby trzeciej, do której zostało skierowane.

1. Krótki

Jest to jeden ze sposobów egzekucji pozwalający na zaspokojenie roszczenia objętego tytułem wykonawczym poprzez zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi od osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności). Wierzytelność przysługująca dłużnikowi od osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności) winna obejmować zobowiązanie do zapłaty sumy pieniężnej.

Warunki

Przesłanki umożliwiające zajęcie wierzytelności :

• Wierzyciel musi dysponować tytułem wykonawczym obejmującym obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej
• Dłużnik posiada w stosunku do osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności) wierzytelność
• Trzeciodłużnik posiada w stosunku do dłużnika zobowiązanie do zapłaty sumy pieniężnej.

Zajęcie

Zajęcie odbywa się poprzez doręczenie dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu. Trzeciodłużnik zobowiązany jest wskazać komornikowi sądowemu zakres swoich zobowiązań wobec dłużnika, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja. O zajęciu zawiadamia się następnie dłużnika, któremu przysługuje środek odwoławczy. W wyniku zajęcia dłużnik zajętej wierzytelności winien dokonać zapłaty określonej sumy pieniężnej bezpośrednio komornikowi z pominięciem osoby dłużnika (postępowanie w tym zakresie uzależnione jest od tego czy dłużnik złożył środek odwoławczy od zajęcia, czy też nie skorzystał z takiego uprawnienia).

Skutki

Konsekwencją zajęcia wierzytelności jest zaliczenie przekazanej przez trzeciodłużnika sumy pieniężnej na poczet zadłużenia objętego tytułem wykonawczym, w oparciu o który wierzyciel wszczął egzekucje z tego składnika majątkowego. Tym samym wierzyciel może uniknąć ewentualnego podziału sumy uzyskanej w wyniku zajęcia na rzecz innych wierzycieli. Skutkiem zajęcia jest zakaz rozporządzania wierzytelnością.

2. Zajęcie rachunku bankowego

Krótki

Zajęcie rachunku bankowego stanowi szczególny rodzaj zajęcia, jest ono kierowane do banku , jego celem jest zabezpieczenie sum zdeponowanych na rachunku dłużnika. Taki sposób egzekucji dotyczy zarówno rachunków depozytowych, jak i wszelkich innych rachunków wykazujących dodatnie saldo środków pieniężnych, otwartych w placówce upoważnionej z mocy prawa do prowadzenia rachunków depozytowych. Może dotyczyć wszelkich oprocentowanych lub nieoprocentowanych rachunków pieniężnych, rachunków bieżących oraz rachunków depozytowych.

Zajęcie

Zajęcia dokonuje się poprzez doręczenie bankowi, w którym prowadzony jest rachunek na rzecz dłużnika, zawiadomienia o zajęciu. Bank ma następnie obowiązek wskazać komornikowi saldo rachunku dłużnika. Komornik sądowy przystępuje do zajęcia rachunku dłużnika w zależności od tego czy uzyska informacje o saldzie ujemnym czy dodatnim. Jeżeli rachunek wykazuje saldo dodatnie, zajęcia dokonuje się pod warunkiem pozostawienia na nim sumy wolnej od potrąceń. Składa się na nią kwota chronionego dochodu.

W rzeczywistości

Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych podlega w świetle ogólnych przepisów prawa uregulowaniu w art. 55 do 68 Dekretu i art. 47 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r., ale również w przepisach szczególnych zawartych w art. 44 do 49 i art. 73 do 79 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.

Przepisy te dotyczą rachunków depozytowych, jak również wszelkich innych rachunków wykazujących dodatnie saldo środków pieniężnych, otwartych w placówce upoważnionej z mocy prawa do prowadzenia rachunków depozytowych (banki, placówki bankowo-pocztowe i kasy oszczędnościowe).

Zajęcie sum na konta

Zajęcie środków znajdujących się w posiadaniu osób trzecich może dotyczyć wszelkich oprocentowanych lub nieoprocentowanych rachunków pieniężnych, rachunków bieżących i rachunków depozytowych. Zajęcie nie obejmuje jednak pełnej kwoty znajdującej się na rachunku.

Po doręczeniu zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego, bank zobowiązany jest poinformować czy

Jeśli saldo debetowe

rachunek wykazuje saldo ujemne czy dodatnie. W przypadku salda ujemnego komornik sądowy zawiadamia wierzyciela, że nie może przystąpić do zajęcia. Z chwilą doręczenia zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego, biegnie termin 15 dni, w trakcie którego aktualizowane jest saldo rachunku na podstawie transakcji, które mogły zostać dokonane przed zajęciem.

Komornik sądowy powinien poinformować wierzyciela, że rachunek w ciągu 15 dni może wykazać nadwyżkę środków. Na komorniku sądowym spoczywa obowiązek pouczenia wierzyciela o konieczności pozostawienia na rachunku bankowym do dyspozycji dłużnika kwoty równej chronionemu dochodowi (RSA), która w 2011 roku wynosiła 466,99 EUR w przypadku dłużnika prowadzącego samodzielnie gospodarstwo domowe, pod którego opieką nie pozostaje dziecko.

Jeśli saldo kredytowe

Kwota w takiej wysokości, nawet w przypadku salda dodatniego (wskazanego w art. 47 Dekretu z 1992 r.), wolna jest od zajęcia.

Regulacja dotycząca uwzględnienia piętnastodniowego terminu ma na celu aktualizację salda rachunku z uwzględnieniem wszystkich transakcji dokonanych przed zajęciem. Transakcji dokonanych po zajęciu nie uwzględnia się.

Przepisy rozróżniają wierzytelności o charakterze regularnym nie podlegające zajęciu (np. wynagrodzenie, świadczenie emerytalne, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenia rodzinne) oraz te które nie podlegają zajęciu, ale mają charakter nieregularny .

• W przypadku wierzytelności o charakterze regularnym wolnych od zajęcia, dłużnik może domagać się niezwłocznej wypłaty kwot pieniężnych będących przedmiotem takich wierzytelności bez oczekiwania na upływ piętnastodniowego terminu.
• Transakcje rozliczane w ciężar rachunku dłużnika od dnia ostatniej płatności sumy niepodlegającej zajęciu nie będą uwzględniane wśród niepodlegających zajęciu wierzytelności o charakterze regularnym. Bez względu na okoliczności, kwota takich sum nie będzie dodawana do tak zwanego nierozporządzalnego salda rachunku bankowego (SBI), które w praktyce jest równe sumie chronionego go dochodu (czyli 466,99 EUR w 2011 r.
• W przypadku wierzytelności nie podlegających zajęciu a mających charakter nieregularny, dłużnik może domagać się ich zwolnienia i wypłaty kwot pieniężnych będących przedmiotem takich wierzytelności dopiero z upływem piętnastodniowego terminu (płatność podlega odroczeniu). Termin ten umożliwia zaktualizowanie salda na podstawie wszystkich transakcji dokonanych przed zajęciem.

Od w/w zasad przepisy przewidują wyjątki tj. po zaistnieniu pewnych przesłanek wierzytelności nie podlegające zajęciu mogą być zajęte na poczet zadłużenia w postępowaniu egzekucyjnym. Nigdy nie podlega zajęciu kwota równa kwocie chronionego dochodu (tj. kwocie RSA).

Podstawa

Placówka (centrala lub oddział) prowadząca rachunek dłużnika ma obowiązek ujawnić saldo na rachunku(-ach) dłużnika na dzień zajęcia.

Placówka musi nie tylko zawiadomić o saldzie na rachunku dłużnika w dniu zajęcia lecz także o kwotach, które wpłynęły na rachunek w tym dniu. Takie kwoty składają się na wierzytelność podlegającą zajęciu. Obowiązuje jednak zastrzeżenie, zgodnie z którym bank nie musi ujawniać żadnych operacji na rachunku dłużnika dokonanych po zajęciu. Jeżeli prowadzonych jest kilka rachunków, bank musi co do zasady ujawnić saldo każdego z nich odrębnie. Bank nie może ograniczyć się tylko do rachunku depozytowego i wskazania samych kwot pieniężnych. Ma obowiązek przekazać wyciągi z rachunku dłużnika na dzień zajęcia.

Późniejsze korekty wynikające z transakcji będących w toku mogą mieć wpływ na saldo wykazywane w dniu zajęcia.

Zajęcie rachunku skutkuje, co do zasady, blokadą wszystkich rachunków posiadanych przez dłużnika w danym banku (art. 74 Dekretu). Jednakże wierzyciel dokonujący zajęcia może ograniczyć zakres takiej blokady tylko do pewnych rachunków, w szczególności w trybie ustanowienia zabezpieczenia.

Szczególne rozwiązania stosuje się w przypadku rachunków wspólnych bądź rachunków otwartych w imieniu tylko jednego małżonka:

W przypadku rachunków wspólnych

posiadacz rachunku wspólnego, w stosunku do którego nie jest prowadzona egzekucja, zobowiązany jest udowodnić, iż jest właścicielem wszystkich bądź części sum wpłaconych na rachunek;

W przypadku rachunku otwartego w imieniu tylko jednego małżonka

dalsze postępowanie uregulowane jest przepisami dotyczącymi „stosunków majątkowych miedzy małżonkami”.

• Wspólność małżeńska: znajduje tutaj zastosowanie art. 1402 Kodeksu Cywilnego (art. 1402 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym :
• „Każdy majątek ruchomy lub nieruchomy uznaje się za majątek wspólny, chyba że dowiedzie się na podstawie właściwych przepisów prawa, że należy on do jednego z małżonków.
• Jeżeli z uwagi na charakter majątku nie ma możliwości udowodnienia w/w okoliczności ani oznaczenia pochodzenia majątku, istnieje konieczność, w razie jego podważenia, potwierdzenia w formie pisemnej prawa własności. Sąd może dopuścić dowód z wszelkich dokumentów, w tym dokumentów rodzinnych, rejestrów i innych krajowych dokumentów, a także dokumentów bankowych i faktur. Dopuszczalny jest dowód z zeznań lub domniemań, jeżeli sąd uzna, iż uzyskanie pisemnego dokumentu przez małżonka było niemożliwe."e;
• Dowód własności kwot pieniężnych na rachunku bankowym wymaga bezwzględnie okazania.
• Majątek osobisty małżonków: wówczas znajduje zastosowanie art. 1538 (4) Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym „Majątek, co do którego żaden z małżonków nie może uzasadnić wyłącznej własności, uznaje się za należący do nich w sposób niepodzielny, w równych częściach"e;.

W związku z powyższym, po ustaleniu własności środków, ustają przeszkody dokonania zajęcia. W przeciwnym wypadku na współposiadaczu rachunku bankowego spoczywa ciężar udowodnienia, że kwoty na rachunku stanowią jego własność.

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

1. Egzekucja świadczenia alimentacyjnego o charakterze bezpośrednim

Przepisy regulujące ten tryb umożliwiają wierzycielowi wyegzekwowanie należności o charakterze alimentacyjnym bezpośrednio od dłużnika zajętej wierzytelności tj. osoby trzeciej, w stosunku do której dłużnik posiada wierzytelność.

Zajęcie

Przepisy regulujące ten tryb przewidują możliwość zajęcia wierzytelności u osoby trzeciej zobowiązanej w stosunku do dłużnika do zapłaty kwoty pieniężnej z tytułu wynagrodzenia bądź innego dochodu (dotyczy ona zwykle pracodawcy).

Dłużnik zajętej wierzytelności zobowiązany jest tym samym przekazać bezpośrednio na rzecz wierzyciela kwotę pieniężną należną dłużnikowi, w stosunku do którego prowadzona jest egzekucja przez komornika sądowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela. Wszelkie spory powstałe między stronami z tego tytułu rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. Egzekucja prowadzona w tym trybie może być zakończona umorzeniem lub z chwilą ustania obowiązku alimentacyjnego.

2. Publiczny tryb egzekucji świadczeń alimentacyjnych

Przepisy regulujące ten tryb umożliwiają organowi administracji skarbowej podjęcie działań w imieniu wierzyciela, zmierzających do wyegzekwowania od dłużnika należności z tytułu zobowiązania alimentacyjnego zasądzonej orzeczeniem sądowym. Tym samym organ administracji skarbowej wstępuje w prawa wierzyciela i podejmuje działania zmierzające do wyegzekwowania należności.

Zajęcie

Istotną rolę w ramach tego trybu pełni prokurator, któremu przesyłany jest wniosek egzekucyjny wierzyciela. Wniosek taki kierowany jest do prokuratora właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela.

Publiczny tryb egzekucji świadczenia alimentacyjnego ma charakter pomocniczy.

Oznacza to, że wierzyciel musi udowodnić, że egzekucja należności w trybie przepisów prawa prywatnego okazała się bezskuteczna. Prokurator zawiadamia następnie wierzyciela o tym czy przychyla się do wniosku. W takiej sytuacji zawiadamia także dłużnika, który może wówczas spełnić swoje zobowiązanie jedynie za pośrednictwem państwowej administracji skarbowej.

Zajęcie wynagrodzenia

Definicja

Zajęcie wynagrodzenia umożliwia wierzycielowi wyegzekwowanie należności objętej tytułem wykonawczym za pośrednictwem pracodawcy dłużnika, poprzez bezpośrednie potrącenie przez pracodawcę kwoty pieniężnej tytułem otrzymywanego przez dłużnika wynagrodzenia.

Zajęcia

Dotyczy ono jedynie części wynagrodzenia (patrz art. R. 3252-2 Kodeksu Pracy).

Postępowanie w tym zakresie prowadzone jest przed sądem właściwości ogólnej, albowiem w pierwszej kolejności wszczynane jest postępowanie mediacyjne, zmierzające do zawarcia przez strony ugody. W sytuacji, gdy działania w tym zakresie okażą się bezskuteczne, sąd weryfikuje kwotę należności głównej, wysokość odsetek i kosztów. Następnie główny referent przystępuje do zajęcia poprzez sporządzenie zawiadomienia doręczanego pracodawcy. Dłużnik we właściwym terminie otrzymuje kopię zawiadomienia. Na pracodawcy spoczywa następnie obowiązek comiesięcznego potrącania kwot z wynagrodzenia za pracę dłużnika zgodnie z otrzymanym zajęciem. Kwoty powyższe przekazywane są wierzycielowi za pośrednictwem urzędnika sądowego.

Zajęcie wierzytelności na poczet zadłużenia o charakterze podatkowym

Zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności podlega przepisom prawa podatkowego. Umożliwia ona Skarbowi Państwa na zajęcie wierzytelności pieniężnych, przysługujących podatnikom od osób trzecich.

Definicja

Zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności umożliwia Skarbowi Państwa na zajęcie wierzytelności pieniężnych, przysługujących podatnikom od osób trzecich.

Zajęcie

Procedura dotyczy wszelkich zobowiązań o charakterze podatkowym. Wszczynana jest z chwilą otrzymania przez dłużnika zajętej wierzytelności listu poleconego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru sporządzonego przez organ administracji skarbowej. W toku tego postępowania wszyscy wierzyciele dłużnika zaspokajani są w tej samej kategorii uprzywilejowania. W razie sporu, sądem właściwym jest sąd egzekucyjny właściwy do rozpatrywania sporów dotyczących samego charakteru postępowania. Z drugiej strony sąd administracyjny jest właściwy w sprawach sporów dotyczących wierzytelności będących przedmiotem postępowania.