Zajęcie rachunku bankowego i innych wierzytelności

We Francji wierzytelność rachunku bankowego oraz wierzytelności przysługujące dłużnikowi z innego tytułu mogą podlegać zajęciu. W niniejszym arkuszu omówiono problematykę

• zajęcia środków znajdujących się w posiadaniu osób trzecich (I),
• zajęcia papierów wartościowych i inwestycji krótkoterminowych (II),
• zajęcia wynagrodzenia (III),
• zajęcia świadczeń z tytułu kosztów utrzymania (alimentów) (IV)
• oraz wezwania posiadaczy będących osobami trzecimi (V).

Poza przesłankami umożliwiającymi skierowanie egzekucji do rachunku bankowego lub wierzytelności przysługujących dłużnikowi z innego tytułu, mającymi charakter odrębny, istnieją wspólne przesłanki, które muszą być spełnione, aby było możliwe dokonanie takiego zajęcia (wymienione w e-arkuszu nr 1). Wierzyciel musi więc posiadać tytuł wykonawczy, z jednej strony potwierdzający istnienie wymagalnego zobowiązania określonego kwotowo, z drugiej zaś wskazujący uprawnienie do jego egzekucji.

Zajęcie zbywalnych papierów wartościowych, akcji i udziałów

Zbywalne papiery wartościowe oraz akcje i udziały oznaczają papiery wartościowe lub instrumenty kapitałowe, emitowane przez osoby prawne na podstawie przepisów prawa publicznego (w przypadku krótkoterminowych papierów wartościowych) lub prawa prywatnego.

Procedura zajęcia należących do dłużnika papierów wartościowych oraz udziałów pozwala wierzycielowi na ich zabezpieczenie a następnie sprzedaż i odzyskanie należności objętej tytułem wykonawczym.

1. Krótki

Zajęcie zbywalnych papierów wartościowych oraz udziałów jest procedurą pozwalającą wierzycielowi na zajęcie dóbr niematerialnych dłużnika, a następnie ich sprzedaż i odzyskanie należnej mu kwoty z uzyskanej ceny.

Zajęcie

W ramach powyższej procedury zajęcie dotyczy aktywów znajdujących się w depozycie u osoby trzeciej, tzn. u osoby prawnej będącej emitentem (np. przedsiębiorstwa).

Zajęcie następuje poprzez doręczenie osobie trzeciej (osobie prawnej będącej emitentem) zawiadomienia o zajęciu, o czym następnie odpowiednio zawiadamia się dłużnika.

Z chwilą doręczenia zawiadomienia o zajęciu, powstaje zakaz rozporządzania zajętymi papierami wartościowymi, akcjami i udziałami tzn. nie można ich zbywać, nie mogą stać się też przedmiotem innego zajęcia.

Skutki zajęcia

W sytuacji, kiedy nie dojdzie do sprzedaży w drodze polubownej, zajęte dobra niematerialne podlegają sprzedaży przymusowej.

Zajęcie regulują przepisy art. 59 i 60 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r. oraz art. 178 do 193 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.

Zgodnie z art. 59 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r., „każdy wierzyciel, dysponujący tytułem wykonawczym potwierdzającym istnienie wymagalnego i płatnego zobowiązania w określonej kwocie, może zlecić zajęcie i sprzedaż dóbr niematerialnych innych niż wierzytelności pieniężne dłużnika"e;.

2. W praktyce

Operacje zagarnięcie

W tym przypadku egzekucja skierowana jest do majątku znajdującego się w depozycie u osoby trzeciej. Udziały oraz inwestycje krótkoterminowe przysługujące dłużnikowi zajmuje się w siedzibie spółki lub innej osoby prawnej będącej ich emitentem (art. 178 dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.). Spółka taka (lub inna osoba prawna) jest tym samym osobą trzecią , do której kierowane jest zajęcie. W razie zajęcia papierów wartościowych, osobą trzecią, do której kierowane jest zajęcie, jest podmiot prowadzący rachunek takich aktywów. Zajęcie odbywa się poprzez doręczenie stosownego dokumentu osobie trzeciej, wraz z podaniem - pod rygorem nieważności- wszelkich informacji wymaganych przepisami art. 182 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r. (imię i nazwisko/nazwa i adres dłużnika, wskazanie tytułu wykonawczego, na podstawie którego odbywa się zajęcie, wezwanie do ujawnienia istnienia wszelkich zastawów lub zajęć itd.).

Dłużnika należy powiadomić o zajęciu przez doręczenie mu przez komornika sądowego w terminie 8 dni (pod rygorem nieważności), zawiadomienia o zajęciu. Zawiadomienie takie musi zawierać informacje wymagane przepisami art. 183 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.

Konsekwencją zajęcia jest zakaz rozporządzania wierzytelnością będącą przedmiotem zajęcia. Nie może więc ona być zbywana ani nie może stanowić przedmiotu innego zajęcia.

Dłużnik, w ciągu miesiąca, może sprzedać zajęte aktywa. W sytuacji kiedy dłużnik złoży do depozytu kwotę pieniężną pokrywającą całe zadłużenie, następuje umorzenie egzekucji.

Operacje sprzedaży

Zgodnie z art. 185 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r., „sprzedaż przymusowa podejmowana jest na wniosek wierzyciela po przedłożeniu dokumentu wystawionego przez urzędnika sądu lub sporządzonego przez komornika sądowego dokonującego zajęcia, potwierdzającego że w ciągu miesiąca od ogłoszenia zajęcia nie zgłasza sprzeciwu lub gdy zgłoszony przez dłużnika sprzeciw został przez sąd oddalony"e;.

Przepisy rozróżniają sprzedaż zbywalnych papierów wartościowych notowanych na giełdzie od sprzedaży takich papierów, w sytuacji, kiedy nie są one notowane na giełdzie papierów wartościowych.

• Zbywalne papiery wartościowe, notowane na giełdzie papierów wartościowych: dłużnik uprawniony jest w ciągu miesiąca od daty doręczenia mu zawiadomienia o zajęciu, dokonać tzw. polubownej sprzedaży takich papierów. Należność uzyskana z tego tytułu przeznaczona jest na poczet zadłużenia objętego tytułem wykonawczym. Kwotą uzyskaną ze sprzedaży polubownej nie można jednakże rozporządzać, gdyż pozostaje ona w posiadaniu upoważnionego pośrednika, albowiem przeznaczona jest na szczególny cel, jakim jest zaspokojenie wierzyciela. Jeżeli suma uzyskana ze sprzedaży jest wystarczająca na zaspokojenie wierzyciela(-i), zajęcie pozostałych papierów zbywalnych podlega umorzeniu. (art. 187 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.). Dopóki nie zostanie zrealizowana sprzedaż przymusowa, dłużnik może przekazać osobie trzeciej, do której skierowane jest zajęcie, zlecenie sprzedaży zbywalnych papierów wartościowych.
• Zbywalne papiery wartościowe nienotowane na giełdzie papierów wartościowych: w tej sytuacji także możliwa jest sprzedaż polubowna. W przypadku jej braku lub gdy nie dojdzie ona do skutku, sprzedaż odbywa się w trybie nakazu sądowego. W tym celu sporządzane jest zawiadomienie, które winno zawierać skróconą informację na temat wcześniej podejmowanych procedur, jak również szczegółowe dane, o których mowa w przepisach art. 190 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r. (statut/umowa spółki itd.).
• Zawiadomienie takie doręcza się spółce. Każda zainteresowana osoba może w ciągu dwóch miesięcy od daty doręczenia zawiadomienia, zgłaszać podmiotowi, któremu zlecono sprzedaż, swoje uwagi dotyczące treści zawiadomienia. Zawiadomienie o sprzedaży musi się ukazać w prasie z odpowiednim wyprzedzeniem oraz, w razie potrzeby, na tablicy ogłoszeń. Zawiadomienie należy opublikować nie wcześniej niż miesiąc i nie później niż dwa tygodnie przed ustalonym terminem sprzedaży.

Jedynie wierzyciele zgłaszający protest oraz wierzyciele, na których wniosek dokonano zajęcia, a którzy zgłosili swe roszczenie przed sprzedażą, mają prawo do zaspokojenia się z sumy uzyskanej ze sprzedaży (art. 60 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r.).

W sytuacji kiedy doszło do więcej niż jednego zajęcia, w podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży mogą uczestniczyć wierzyciele, którzy złożyli wniosek o zajęcie przed terminem sprzedaży.

Zajęcie wierzytelności

Zajęcie wierzytelności uregulowane jest w przepisach dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych. Pozwala ono wierzycielowi, na którego wniosek dokonano zajęcia, posiadającemu tytuł wykonawczy zobowiązujący dłużnika do zapłaty sumy pieniężnej, na zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi od osoby trzeciej, do której zostało skierowane.

1. Krótki

Jest to jeden ze sposobów egzekucji pozwalający na zaspokojenie roszczenia objętego tytułem wykonawczym poprzez zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi od osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności). Wierzytelność przysługująca dłużnikowi od osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności) winna obejmować zobowiązanie do zapłaty sumy pieniężnej.

Warunki

Przesłanki umożliwiające zajęcie wierzytelności :

• Wierzyciel musi dysponować tytułem wykonawczym obejmującym obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej
• Dłużnik posiada w stosunku do osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności) wierzytelność
• Trzeciodłużnik posiada w stosunku do dłużnika zobowiązanie do zapłaty sumy pieniężnej.

Zajęcie

Zajęcie odbywa się poprzez doręczenie dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu. Trzeciodłużnik zobowiązany jest wskazać komornikowi sądowemu zakres swoich zobowiązań wobec dłużnika, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja. O zajęciu zawiadamia się następnie dłużnika, któremu przysługuje środek odwoławczy. W wyniku zajęcia dłużnik zajętej wierzytelności winien dokonać zapłaty określonej sumy pieniężnej bezpośrednio komornikowi z pominięciem osoby dłużnika (postępowanie w tym zakresie uzależnione jest od tego czy dłużnik złożył środek odwoławczy od zajęcia, czy też nie skorzystał z takiego uprawnienia).

Skutki

Konsekwencją zajęcia wierzytelności jest zaliczenie przekazanej przez trzeciodłużnika sumy pieniężnej na poczet zadłużenia objętego tytułem wykonawczym, w oparciu o który wierzyciel wszczął egzekucje z tego składnika majątkowego. Tym samym wierzyciel może uniknąć ewentualnego podziału sumy uzyskanej w wyniku zajęcia na rzecz innych wierzycieli. Skutkiem zajęcia jest zakaz rozporządzania wierzytelnością.

Zajęcie wierzytelności uregulowane jest w przepisach art. 42 do 47 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r. oraz art. 55 do 59 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.

2. Zajęcie wierzytelności w świetle ogólnych przepisów prawa

Warunki

Wierzyciel domagający się zajęcia musi dysponować tytułem wykonawczym zobowiązującym dłużnika do zapłaty określonej sumy pieniężnej. Dłużnik, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja, musi posiadać wierzytelność od osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności). Dłużnik zajętej wierzytelności musi posiadać sumę pieniężną, należną dłużnikowi.

Zajęcie takie charakteryzuje dwa rodzaje wierzytelności:

• wierzytelność objętą tytułem wykonawczym: -jest to wierzytelność przysługująca wierzycielowi, na którego wniosek dokonano zajęcia, stanowi ona określona sumę pieniężną, do zapłaty której dłużnik został zobowiązany w tytule wykonawczym. Podstawą zajęcia jest zatem tytuł wykonawczy ściśle określający zobowiązanie dłużnika do zapłaty określonej sumy pieniężnej lub też jasno określający zasady obliczania wysokości w/w sumy pieniężnej (patrz Arkusz nr 1). Roszczenie objęte tytułem wykonawczym winno nadto być wymagalne (patrz arkusz nr 1).
• wierzytelność podlegająca zajęciu: -jest to wierzytelność przysługująca dłużnikowi, przeciwko któremu prowadzona jest egzekucja, od osoby trzeciej, do której kierowane jest zajęcie. Wierzytelność ta winna obejmować obowiązek zapłaty przez osobę trzecią (dłużnika zajętej wierzytelności) sumy pieniężnej (zatem winna mieć formę wierzytelności pieniężnej). Do kategorii tej nie należy zaliczać wynagrodzenia za pracę, podlegającego zajęciu w oparciu o odrębne przepisy. Wierzytelność ta nie musi być potwierdzona tytułem wykonawczym, nie musi obejmować ściśle określonej sumy pieniężnej, nie musi też być wymagalna. Wierzytelność ta musi jednakże istnieć w chwili zajęcia i musi wchodzić w skład majątku dłużnika. Charakter takiej wierzytelności musi także pozwalać na jej zajęcie, albowiem niektóre wierzytelności o charakterze pieniężnym nie mogą podlegać zajęciu (wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz świadczenia socjalne w ogóle, emerytury itd.)

Istnieje także możliwość dokonania potrącenia z wierzytelności przysługującej dłużnikowi od wierzyciela.

Postępowanie

Zawiadomienie o zajęciu

Zawiadomienie o zajęciu jest dokumentem doręczanym osobie trzeciej przez komornika sądowego i zawierającym, pod rygorem nieważności, informacje wymagane przepisami art. 56 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r. (informacja o tytule wykonawczym, w oparciu o który zostało dokonane zajęcie, pouczenie o zobowiązaniu osoby trzeciej, do której zostało skierowane zajęcie, do realizacji zajęcia a także informacja o zakazie rozporządzania wierzytelnością do wysokości kwoty objętej tytułem wykonawczym).

Konsekwencja takiego zajęcia jest zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania objętego zajęciem.

Zgodnie z przepisami art. 43 Ustawy, „Skutkiem zajęcia jest natychmiastowe zaliczenie kwoty objętej zajęciem na poczet wierzytelności przysługującej wierzycielowi egzekwującemu. Taka czynność czyni osobę trzecią osobiście odpowiedzialnym dłużnikiem dla celów zajęcia do wysokości spoczywającego na niej zobowiązania"e;.

W związku z powyższym, jeżeli wysokość zajętej wierzytelności przekracza wysokość zadłużenia objętego tytułem wykonawczym, na dłużniku zajętej wierzytelności spoczywa obowiązek zapłaty z pominięciem dłużnika jedynie części kwoty odpowiadającej wysokości zadłużenia.

Skutek w postaci natychmiastowego zaliczenia na poczet zadłużenia objętego tytułem wykonawczym pociąga za sobą istotne konsekwencje, pozwala bowiem wierzycielowi egzekwującemu uniknąć ewentualnego proporcjonalnego podziału sumy uzyskanej z egzekucji na rzecz innych wierzycieli.

Zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 9 lipca 1991 r.: „późniejsze doręczenie innych zawiadomień o zajęciu bądź o podjęciu innych sposobów egzekucji, nawet jeżeli zostało dokonane na wniosek wierzycieli uprzywilejowanych, oraz wydanie orzeczenia umożliwiającego wszczęcie postępowania zmierzającego do wyegzekwowania należności bądź przymusowej likwidacji w żadnym stopniu nie wpływa na wysokość zaliczonych już środków"e;.

Istnieje jednak jeden wyjątek: „zawiadomienia o zajęciu doręczone tego samego dnia, tej samej osobie trzeciej wobec której przysługuje dłużnikowi wierzytelność, uznaje się za doręczone równocześnie. Jeżeli dostępne środki nie pozwalają na zaspokojenie w całości wierzycieli dokonujących zajęcia w takim trybie, wówczas zostaną oni zaspokojeni proporcjonalnie"e;. (art. 43 Ustawy).

Konsekwencją doręczenia zawiadomienia o zajęciu wierzytelności jest zakaz rozporządzania nią. Tym samym nie można regulować innych zobowiązań zajętą wierzytelnością. Pomimo jednak skutku w postaci natychmiastowego zaliczenia na rzecz wierzytelności przysługującej wierzycielowi egzekwującemu, spłata zadłużenia objętego tytułem wykonawczym podlega odroczeniu do czasu zakończenia procedury zajęcia, chyba że dłużnik w formie pisemnej wyrazi zgodę na natychmiastową spłatę na rzecz wierzyciela dokonującego zajęcia.

Dłużnik zajętej wierzytelności, który złamie w/w zakaz, będzie zobowiązany do dodatkowej zapłaty, w tym przypadku na rzecz wierzyciela egzekwującego. Jeżeli więc trzeciodłużnik będzie chciał uregulować zadłużenie wobec swojego wierzyciela (a dłużnika egzekucyjnego), może złożyć wniosek o przekazanie sumy pieniężnej objętej zajętą wierzytelnością do depozytu osoby wskazanej na mocy umowy bądź przez sąd.

Sprawozdanie z trzeciego zagarnięcie

Dłużnik zajętej wierzytelności ma obowiązek przekazać komornikowi sądowemu informacje, o których mowa w art. 44 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r. oraz udostępnić mu stosowne dokumenty (art. 59 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.).

Artykuł 44 ustawy z dnia 9 lipca 1991 r. stanowi, że: „osoba trzecia, do której skierowano zajęcie, ma obowiązek wskazać wierzycielowi zakres swoich zobowiązań wobec dłużnika oraz okoliczności, jakie mogą na nie wpływać, a także, w stosownych przypadkach, wszelkie cesje wierzytelności, osoby trzecie, którym zlecono spłatę zobowiązania lub wszelkie wcześniejsze zajęcia"e;.

W razie odmowy udzielenia przez trzeciodłużnika żądanych wyjaśnień, zostanie on zobowiązany do zapłaty na rzecz wierzyciela egzekwującego przysługującej sumy pieniężnej będącej przedmiotem zajętej wierzytelności, na stosowny wniosek i bez uszczerbku dla przysługującego mu prawa regresu względem dłużnika.

Osoba trzecia, do której zostało skierowane zajęcie, może więc zostać zmuszona do zapłaty kwoty wyższej niż jest faktycznie winna, jeżeli kwota objęta wierzytelnością jest wyższa niż jej zadłużenie wobec dłużnika, w stosunku do którego toczy się egzekucja.

Dłużnik zajętej wierzytelności działający w złej wierze, może ponieść odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie wydanego względem niego odpowiedniego nakazu.

Zawiadomienie dłużnika o zajęciu wierzytelności

Ma ono na celu poinformowanie go o sposobie egzekucji oraz umożliwia mu złożenie środka odwoławczego. Komornik sądowy zobowiązany jest w terminie 8 dni, pod rygorem nieważności, zawiadomić dłużnika o zajęciu wierzytelności, w zawiadomieniu tym winny znaleźć się informacje, o których mowa w art. 58 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r. Zawiadomienia dokonuje się na wniosek wierzyciela.

Jednocześnie z zawiadomieniem należy pouczyć dłużnika, że może upoważnić wierzyciela do niezwłocznego odzyskania sum przysługujących mu od osoby trzeciej, do której zostało skierowane zajęcie. Upoważnienie musi mieć formę pisemną.

Płatność przez zajęcie

Realizacja zajętej wierzytelności uzależniona jest od tego czy dłużnik złożył sprzeciw od zajęcia czy też nie skorzystał z tego uprawnienia. Jeżeli we wskazanym terminie sprzeciw taki został złożony, zapłata przez trzeciodłużnika zajętej sumy może zostać dokonana po jego rozpoznaniu. Wykonanie przez trzeciodłużnika zajęcia wierzytelności następuje zatem dopiero po poinformowaniu go o sposobie rozpoznania sprzeciwu. Dłużnik zajętej wierzytelności może jednak wcześniej zrealizować zajęcie, jeżeli zostanie do tego upoważniony przez sąd egzekucyjny i wyłącznie do wysokości sumy wskazanej przez sąd. Jeżeli dłużnik nie złoży sprzeciwu, trzeciodłużnik może wykonać zajęcie po okazaniu zaświadczenia zawierającego taką informację, wydanego przez urzędnika sądu lub sporządzonego przez komornika sądowego, który zajął wierzytelność.

W constestations

Prawo do złożenia sprzeciwu przysługuje dłużnikowi, wierzycielowi egzekwującemu, dłużnikowi zajętej wierzytelności lub innej osobie trzeciej mającej interes prawny (np. starającej się o cesję wierzytelności).

Do rozpoznania sprzeciwu właściwy jest sąd egzekucyjny ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. Termin do złożenia sprzeciwu wynosi jeden miesiąc od daty zawiadomienia o zajęciu. Informacja o jego wniesieniu winna być tego samego dnia, pod rygorem nieważności, przekazana listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru komornikowi sądowemu , który dokonał zajęcia. Dłużnika zajętej wierzytelności zawiadamiany jest o złożeniu sprzeciwu listem zwykłym.

3. Zajęcie rachunku bankowego

Krótki

Zajęcie rachunku bankowego stanowi szczególny rodzaj zajęcia, jest ono kierowane do banku , jego celem jest zabezpieczenie sum zdeponowanych na rachunku dłużnika. Taki sposób egzekucji dotyczy zarówno rachunków depozytowych, jak i wszelkich innych rachunków wykazujących dodatnie saldo środków pieniężnych, otwartych w placówce upoważnionej z mocy prawa do prowadzenia rachunków depozytowych. Może dotyczyć wszelkich oprocentowanych lub nieoprocentowanych rachunków pieniężnych, rachunków bieżących oraz rachunków depozytowych.

Zajęcie

Zajęcia dokonuje się poprzez doręczenie bankowi, w którym prowadzony jest rachunek na rzecz dłużnika, zawiadomienia o zajęciu. Bank ma następnie obowiązek wskazać komornikowi saldo rachunku dłużnika. Komornik sądowy przystępuje do zajęcia rachunku dłużnika w zależności od tego czy uzyska informacje o saldzie ujemnym czy dodatnim. Jeżeli rachunek wykazuje saldo dodatnie, zajęcia dokonuje się pod warunkiem pozostawienia na nim sumy wolnej od potrąceń. Składa się na nią kwota chronionego dochodu.

W rzeczywistości

Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych podlega w świetle ogólnych przepisów prawa uregulowaniu w art. 55 do 68 Dekretu i art. 47 Ustawy z dnia 9 lipca 1991 r., ale również w przepisach szczególnych zawartych w art. 44 do 49 i art. 73 do 79 Dekretu z dnia 31 lipca 1992 r.

Przepisy te dotyczą rachunków depozytowych, jak również wszelkich innych rachunków wykazujących dodatnie saldo środków pieniężnych, otwartych w placówce upoważnionej z mocy prawa do prowadzenia rachunków depozytowych (banki, placówki bankowo-pocztowe i kasy oszczędnościowe).

Zajęcie sum na konta

Zajęcie środków znajdujących się w posiadaniu osób trzecich może dotyczyć wszelkich oprocentowanych lub nieoprocentowanych rachunków pieniężnych, rachunków bieżących i rachunków depozytowych. Zajęcie nie obejmuje jednak pełnej kwoty znajdującej się na rachunku.

Po doręczeniu zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego, bank zobowiązany jest poinformować czy

Jeśli saldo debetowe

rachunek wykazuje saldo ujemne czy dodatnie. W przypadku salda ujemnego komornik sądowy zawiadamia wierzyciela, że nie może przystąpić do zajęcia. Z chwilą doręczenia zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego, biegnie termin 15 dni, w trakcie którego aktualizowane jest saldo rachunku na podstawie transakcji, które mogły zostać dokonane przed zajęciem.

Komornik sądowy powinien poinformować wierzyciela, że rachunek w ciągu 15 dni może wykazać nadwyżkę środków. Na komorniku sądowym spoczywa obowiązek pouczenia wierzyciela o konieczności pozostawienia na rachunku bankowym do dyspozycji dłużnika kwoty równej chronionemu dochodowi (RSA), która w 2011 roku wynosiła 466,99 EUR w przypadku dłużnika prowadzącego samodzielnie gospodarstwo domowe, pod którego opieką nie pozostaje dziecko.

Jeśli saldo kredytowe

Kwota w takiej wysokości, nawet w przypadku salda dodatniego (wskazanego w art. 47 Dekretu z 1992 r.), wolna jest od zajęcia.

Regulacja dotycząca uwzględnienia piętnastodniowego terminu ma na celu aktualizację salda rachunku z uwzględnieniem wszystkich transakcji dokonanych przed zajęciem. Transakcji dokonanych po zajęciu nie uwzględnia się.

Przepisy rozróżniają wierzytelności o charakterze regularnym nie podlegające zajęciu (np. wynagrodzenie, świadczenie emerytalne, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenia rodzinne) oraz te które nie podlegają zajęciu, ale mają charakter nieregularny .

• W przypadku wierzytelności o charakterze regularnym wolnych od zajęcia, dłużnik może domagać się niezwłocznej wypłaty kwot pieniężnych będących przedmiotem takich wierzytelności bez oczekiwania na upływ piętnastodniowego terminu.
• Transakcje rozliczane w ciężar rachunku dłużnika od dnia ostatniej płatności sumy niepodlegającej zajęciu nie będą uwzględniane wśród niepodlegających zajęciu wierzytelności o charakterze regularnym. Bez względu na okoliczności, kwota takich sum nie będzie dodawana do tak zwanego nierozporządzalnego salda rachunku bankowego (SBI), które w praktyce jest równe sumie chronionego go dochodu (czyli 466,99 EUR w 2011 r.
• W przypadku wierzytelności nie podlegających zajęciu a mających charakter nieregularny, dłużnik może domagać się ich zwolnienia i wypłaty kwot pieniężnych będących przedmiotem takich wierzytelności dopiero z upływem piętnastodniowego terminu (płatność podlega odroczeniu). Termin ten umożliwia zaktualizowanie salda na podstawie wszystkich transakcji dokonanych przed zajęciem.

Od w/w zasad przepisy przewidują wyjątki tj. po zaistnieniu pewnych przesłanek wierzytelności nie podlegające zajęciu mogą być zajęte na poczet zadłużenia w postępowaniu egzekucyjnym. Nigdy nie podlega zajęciu kwota równa kwocie chronionego dochodu (tj. kwocie RSA).

Podstawa

Placówka (centrala lub oddział) prowadząca rachunek dłużnika ma obowiązek ujawnić saldo na rachunku(-ach) dłużnika na dzień zajęcia.

Placówka musi nie tylko zawiadomić o saldzie na rachunku dłużnika w dniu zajęcia lecz także o kwotach, które wpłynęły na rachunek w tym dniu. Takie kwoty składają się na wierzytelność podlegającą zajęciu. Obowiązuje jednak zastrzeżenie, zgodnie z którym bank nie musi ujawniać żadnych operacji na rachunku dłużnika dokonanych po zajęciu. Jeżeli prowadzonych jest kilka rachunków, bank musi co do zasady ujawnić saldo każdego z nich odrębnie. Bank nie może ograniczyć się tylko do rachunku depozytowego i wskazania samych kwot pieniężnych. Ma obowiązek przekazać wyciągi z rachunku dłużnika na dzień zajęcia.

Późniejsze korekty wynikające z transakcji będących w toku mogą mieć wpływ na saldo wykazywane w dniu zajęcia.

Zajęcie rachunku skutkuje, co do zasady, blokadą wszystkich rachunków posiadanych przez dłużnika w danym banku (art. 74 Dekretu). Jednakże wierzyciel dokonujący zajęcia może ograniczyć zakres takiej blokady tylko do pewnych rachunków, w szczególności w trybie ustanowienia zabezpieczenia.

Szczególne rozwiązania stosuje się w przypadku rachunków wspólnych bądź rachunków otwartych w imieniu tylko jednego małżonka:

W przypadku rachunków wspólnych

posiadacz rachunku wspólnego, w stosunku do którego nie jest prowadzona egzekucja, zobowiązany jest udowodnić, iż jest właścicielem wszystkich bądź części sum wpłaconych na rachunek;

W przypadku rachunku otwartego w imieniu tylko jednego małżonka

dalsze postępowanie uregulowane jest przepisami dotyczącymi „stosunków majątkowych miedzy małżonkami”.

• Wspólność małżeńska: znajduje tutaj zastosowanie art. 1402 Kodeksu Cywilnego (art. 1402 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym :
• „Każdy majątek ruchomy lub nieruchomy uznaje się za majątek wspólny, chyba że dowiedzie się na podstawie właściwych przepisów prawa, że należy on do jednego z małżonków.
• Jeżeli z uwagi na charakter majątku nie ma możliwości udowodnienia w/w okoliczności ani oznaczenia pochodzenia majątku, istnieje konieczność, w razie jego podważenia, potwierdzenia w formie pisemnej prawa własności. Sąd może dopuścić dowód z wszelkich dokumentów, w tym dokumentów rodzinnych, rejestrów i innych krajowych dokumentów, a także dokumentów bankowych i faktur. Dopuszczalny jest dowód z zeznań lub domniemań, jeżeli sąd uzna, iż uzyskanie pisemnego dokumentu przez małżonka było niemożliwe."e;
• Dowód własności kwot pieniężnych na rachunku bankowym wymaga bezwzględnie okazania.
• Majątek osobisty małżonków: wówczas znajduje zastosowanie art. 1538 (4) Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym „Majątek, co do którego żaden z małżonków nie może uzasadnić wyłącznej własności, uznaje się za należący do nich w sposób niepodzielny, w równych częściach"e;.

W związku z powyższym, po ustaleniu własności środków, ustają przeszkody dokonania zajęcia. W przeciwnym wypadku na współposiadaczu rachunku bankowego spoczywa ciężar udowodnienia, że kwoty na rachunku stanowią jego własność.

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych pozwala wierzycielowi na wyegzekwowanie od dłużnika należności (określonej kwoty pieniężnej) zasądzonej z przeznaczeniem na tzw. koszty utrzymania („koszty życia”).

Może ona mieć charakter bezpośredni lub być przeprowadzona w ramach systemu podatkowo-skarbowego państwa (tzw. publiczny tryb wyegzekwowania świadczeń alimentacyjnych).

1. Egzekucja świadczenia alimentacyjnego o charakterze bezpośrednim

Przepisy regulujące ten tryb umożliwiają wierzycielowi wyegzekwowanie należności o charakterze alimentacyjnym bezpośrednio od dłużnika zajętej wierzytelności tj. osoby trzeciej, w stosunku do której dłużnik posiada wierzytelność.

Zajęcie

Przepisy regulujące ten tryb przewidują możliwość zajęcia wierzytelności u osoby trzeciej zobowiązanej w stosunku do dłużnika do zapłaty kwoty pieniężnej z tytułu wynagrodzenia bądź innego dochodu (dotyczy ona zwykle pracodawcy).

Dłużnik zajętej wierzytelności zobowiązany jest tym samym przekazać bezpośrednio na rzecz wierzyciela kwotę pieniężną należną dłużnikowi, w stosunku do którego prowadzona jest egzekucja przez komornika sądowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela. Wszelkie spory powstałe między stronami z tego tytułu rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. Egzekucja prowadzona w tym trybie może być zakończona umorzeniem lub z chwilą ustania obowiązku alimentacyjnego.

W/w tryb postępowania uregulowany został w ustawie nr 73-5 z dnia 2 stycznia 1973 r., z uwzględnieniem zmian wprowadzonych ustawą z dnia 11 lipca 1975 r. w sprawie odzyskiwania wkładu w koszty małżeństwa, o których mowa w art. 214 Kodeksu Cywilnego oraz Dekretu 73-216 z dnia 1 marca 1973 r.

Wierzyciel może domagać się wszczęcia egzekucji z uwzględnieniem w/w przepisów i skierować zajęcie do dłużników zajętej wierzytelności przede wszystkim z tytułu wynagrodzenia za pracę przysługującego dłużnikowi.

Ponieważ kwestia wymagalności świadczenia alimentacyjnego nie została uregulowana w obowiązujących przepisach, dopuszczalny jest wniosek wierzyciela o przeprowadzenie egzekucji w w/w trybie, jeżeli dysponuje on prawomocnym orzeczeniem sądu. Przepisy dopuszczają egzekucję przyszłych rat zasądzonego świadczenia alimentacyjnego (tj. kwot płatnych w przyszłości) oraz rat za ostatnie sześć miesięcy poprzedzających złożenie wniosku egzekucyjnego.

Zakres zastosowania w/w przepisów jest dość szeroki. Dotyczą one m.in. sytuacji, w której jeden z małżonków po rozwodzie lub separacji jest wierzycielem wobec drugiego małżonka z tytułu zasądzonej renty, o której mowa w art. 276 Kodeksu Cywilnego (art. 7.1 Ustawy z 1973 r.). Znajdują one także zastosowanie w sytuacji, kiedy zachodzi konieczność odzyskania przez jednego z małżonków „wkładu w koszty małżeństwa”, o których mowa w art. 214 kodeksu cywilnego.

Procedura

Wierzyciel może złożyć u komornika sądowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela, wniosek o wyegzekwowanie należności objętej tytułem wykonawczym poprzez zajęcie u osoby trzeciej (dłużnika zajętej wierzytelności) wierzytelności przysługującej dłużnikowi. (art. 1 Ustawy nr 73-5 z dnia 2 stycznia 1973 r.).

Wierzyciel jest przy tym zobowiązany do przedłożenia orzeczenia sądu (tytułu wykonawczego) nakazującego dłużnikowi zapłatę oraz dokumentu wskazującego, że należność objęta w/w orzeczeniem nie została przez dłużnika uregulowana we wskazanym w orzeczeniu terminie.

Komornik sądowy zobowiązany jest następnie, w terminie 8 dni, doręczyć dłużnikowi zajętej wierzytelności listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru zajęcie wierzytelności. Trzeciodłużnik zobowiązany jest w terminie 8 dni od daty doręczenia mu zajęcia wskazać czy zrealizuje zajęcie.

Komornik sądowy zobowiązany jest także zawiadomić o zajęciu dłużnika (listem poleconym).

Wniosek wierzyciela pociąga za sobą regularne zaliczanie na poczet zasądzonej należności kwot uiszczanych przez dłużnika zajętej wierzytelności, który zobowiązany jest do uiszczania kwot bezpośrednio na adres zameldowania lub zamieszkania wierzyciela, w terminach wskazanych w tytule wykonawczym.

W razie braku wpłat, dłużnik zajętej wierzytelności może zostać ukarany grzywną. Jej wysokość może ulec podwojeniu w razie ponownego niedopełnienia spoczywającego na nim obowiązku wynikającego z doręczonego mu zajęcia wierzytelności. Dłużnik, w stosunku do którego prowadzona jest egzekucja, może przed sądem wyrazić zgodę na bezpośrednią zapłatę, wskazując jednocześnie podmiot, od którego przysługuje mu wierzytelność. Odpis ugody w tym zakresie doręczany jest w/w podmiotowi w trybie przewidzianym w przepisach art. 1 (1) i (2) Dekretu z 1973 r. Koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego w tym trybie obciążając dłużnika.

Przypadki

Właściwym do rozpoznania środka odwoławczego- sprzeciwu od zajęcia skierowane w w/w trybie, jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania dłużnika. Złożenie takiego sprzeciwu nie wstrzymuje egzekucji. żądanie zawarte we wniosku egzekucyjnym, w którym wierzyciel domaga się zajęcia wierzytelności w ramach „bezpośredniej zapłaty” ulega zmianie w razie wydania nowego orzeczenia zmieniającego wysokość zasądzonej kwoty bądź w sytuacji kiedy zostanie zmieniona podstawa umożliwiająca dalsze prowadzenie egzekucji.

Koniec tej procedury

Umorzenie postępowania - następuje z chwilą zawiadomienia przez komornika dłużnika zajętej wierzytelności o umorzeniu zajęcia lub na wniosek dłużnika, po przedłożeniu zawiadomienia wydanego przez komornika sądowego, z którego wynika, że na podstawie nowego orzeczenia sądowego, zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym wygasło lub przestało przysługiwać wierzycielowi na podstawie właściwych przepisów.

Dłużnik zajętej wierzytelności zobowiązany jest w terminie 8 dni zawiadomić wierzyciela o zakończeniu bądź zawieszeniu realizacji zajęcia, a także o zamknięciu rachunku bankowego dłużnika lub niewystarczających środkach znajdujących się na tym rachunku. W sytuacji kiedy egzekucja prowadzona w trybie „bezpośredniej zapłaty” okaże się bezskuteczna, wierzyciel może domagać się wszczęcia egzekucji w trybie tzw. „publicznej egzekucji świadczenia alimentacyjnego”, zgodnie z przepisami ustawy z 1975 r.

2. Publiczny tryb egzekucji świadczeń alimentacyjnych

Przepisy regulujące ten tryb umożliwiają organowi administracji skarbowej podjęcie działań w imieniu wierzyciela, zmierzających do wyegzekwowania od dłużnika należności z tytułu zobowiązania alimentacyjnego zasądzonej orzeczeniem sądowym. Tym samym organ administracji skarbowej wstępuje w prawa wierzyciela i podejmuje działania zmierzające do wyegzekwowania należności.

Zajęcie

Istotną rolę w ramach tego trybu pełni prokurator, któremu przesyłany jest wniosek egzekucyjny wierzyciela. Wniosek taki kierowany jest do prokuratora właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela.

Publiczny tryb egzekucji świadczenia alimentacyjnego ma charakter pomocniczy.

Oznacza to, że wierzyciel musi udowodnić, że egzekucja należności w trybie przepisów prawa prywatnego okazała się bezskuteczna. Prokurator zawiadamia następnie wierzyciela o tym czy przychyla się do wniosku. W takiej sytuacji zawiadamia także dłużnika, który może wówczas spełnić swoje zobowiązanie jedynie za pośrednictwem państwowej administracji skarbowej.

Zgodnie z przepisami Ustawy nr 75-618 z dnia 11 lipca 1975 r. i Dekretu nr 75-1339 z dnia 31 grudnia 1975 r., publiczny tryb egzekucji świadczeń alimentacyjnych jest możliwy jedynie wówczas, gdy egzekucja tego świadczenia prowadzona na podstawie przepisów prawa prywatnego okazała się bezskuteczna.

Sposób postępowania

Postępowanie zostaje wszczęte na wniosek wierzyciela przesłany do prokuratora właściwego ze względu na miejsce jego zameldowania.

Wierzyciel musi udowodnić, że egzekucja należności w trybie przepisów prawa prywatnego okazała się bezskuteczna. W związku z powyższym do wniosku egzekucyjnego należy dołączyć zaświadczenie wydane przez urzędnika właściwego sądu lub komornika sądowego potwierdzającego bezskuteczność egzekucji w oparciu o przepisy prawa prywatnego okazała się bezskuteczna. Po złożeniu wniosku wierzyciel nie może wszczynać innych postępowań zmierzających do odzyskania w/w należności. Prokurator zobowiązany jest zawiadomić wierzyciela o przyjęciu wniosku. Jeżeli prokurator przyjmie wniosek, zawiadamia dłużnika listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, potwierdzonym tego samego dnia listem zwykłym, że przychyla się do wniosku wierzyciela oraz poucza go, że z chwilą zaspokojenie zobowiązania może nastąpić wyłącznie za pośrednictwem organu administracji skarbowej w trybie egzekucji należności. Prokurator wysyła następnie zawiadomienie o wszczęciu egzekucji do Skarbnika Generalnego, który przekazuje je do jednostki administracji skarbowej, właściwej ze względu na miejsce zameldowania lub zamieszkania dłużnika.

Odpowiednie departamenty lub służby państwowe oraz organy władzy publicznej, zakłady ubezpieczenia społecznego oraz organizacje zajmujące się przyznawaniem i wypłatą świadczeń socjalnych mają obowiązek zgromadzić i przekazać organowi administracji skarbowej wszelkie informacje, które są w ich posiadaniu bądź mogą być pozyskane, a które okażą się niezbędne do wyegzekwowania należności alimentacyjnej.

Przypadki

Do rozpoznania sporów w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego, właściwy jest sędzia przewodniczący w sądzie okręgowym. Postępowanie w tym zakresie jest bezpłatne, strony zwolnione są z opłaty skarbowej oraz kosztów sądowych. Samo postępowanie nie wstrzymuje i nie zawiesza postępowania egzekucyjnego.

Umorzenie postępowania

Jeżeli egzekucja prowadzona w tym trybie okaże się bezskuteczna (co musi zostać potwierdzone przez organ administracji skarbowej) lub w razie śmierci dłużnika, organ administracji skarbowej przesyła wniosek egzekucyjny prokuratorowi, który umarza postępowanie egzekucyjne w trybie publicznej egzekucji świadczenia oraz stwierdza wykonanie przez organ administracji skarbowej nałożonych na nią w tym zakresie obowiązków. Wierzyciel może w każdej chwili domagać się umorzenia postępowania egzekucyjnego w trybie publicznej egzekucji. Przesyła wówczas wniosek prokuratorowi, który umarza postępowanie egzekucyjne oraz stwierdza wykonanie przez organ administracji skarbowej nałożonych na nią w tym zakresie obowiązków.

Nowy domyślny przez dłużnika

Jeżeli zwłoka w płatności przekroczy jeden miesiąc, a dłużnik zaprzestanie zapłaty świadczenia alimentacyjnego w terminie dwóch lat od zakończenia postępowania egzekucyjnego, wierzyciel może ponownie zwrócić się do prokuratora z wnioskiem o wszczęcie egzekucji, bez konieczności ponownego udowadniania bezskuteczności egzekucji prowadzonej w oparciu o przepisy prawa prywatnego. Jeżeli nowy wniosek zostanie przyjęty, egzekucja obejmie wówczas należność w wysokości uwzględniającej okres, którego początek przypada na dzień zakończenia poprzedniej egzekucji.

Odpowiedzialność wierzyciela

Sędzia przewodniczący w sądzie rejonowym może nałożyć na wierzyciela karę cywilną, jeżeli działał w złej wierze i zobowiązać go do zwrotu na rzecz dłużnika części kwot, bez uszczerbku dla dalszej odpowiedzialności odszkodowawczej z tego tytułu. Od rozstrzygnięcia w tym zakresie przysługuje odwołanie w terminie piętnastu dni od daty zawiadomienia o ukaraniu. Odwołanie składa się pod rygorem nieważności za pośrednictwem prokuratora, przesyłką poleconą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Zajęcie wynagrodzenia

Definicja

Zajęcie wynagrodzenia umożliwia wierzycielowi wyegzekwowanie należności objętej tytułem wykonawczym za pośrednictwem pracodawcy dłużnika, poprzez bezpośrednie potrącenie przez pracodawcę kwoty pieniężnej tytułem otrzymywanego przez dłużnika wynagrodzenia.

Zajęcia

Dotyczy ono jedynie części wynagrodzenia (patrz art. R. 3252-2 Kodeksu Pracy).

Postępowanie w tym zakresie prowadzone jest przed sądem właściwości ogólnej, albowiem w pierwszej kolejności wszczynane jest postępowanie mediacyjne, zmierzające do zawarcia przez strony ugody. W sytuacji, gdy działania w tym zakresie okażą się bezskuteczne, sąd weryfikuje kwotę należności głównej, wysokość odsetek i kosztów. Następnie główny referent przystępuje do zajęcia poprzez sporządzenie zawiadomienia doręczanego pracodawcy. Dłużnik we właściwym terminie otrzymuje kopię zawiadomienia. Na pracodawcy spoczywa następnie obowiązek comiesięcznego potrącania kwot z wynagrodzenia za pracę dłużnika zgodnie z otrzymanym zajęciem. Kwoty powyższe przekazywane są wierzycielowi za pośrednictwem urzędnika sądowego.

Zajęcie wynagrodzenia uregulowane jest w przepisach art. L.3252-1 do L.3252-13 Kodeksu Pracy i art. R.3252-1 do R.32252-49 tego samego Kodeksu.

1. Zakres zajęcia wynagrodzenia.

Zgodnie z art. L. 3252-1 Kodeksu Pracy, zajęcie dotyczy „kwot należnych mających charakter wynagrodzenia na rzecz wszelkich pracowników pobierających stałe wynagrodzenie bądź pracujących gdziekolwiek indziej w jakimkolwiek innym charakterze, dla jednego lub większej liczby pracodawców, bez względu na kwotę oraz charakter ich wynagrodzenia a także na formę i postać umowy między nimi"e;.

Wynagrodzenie wypłacane osobom wykonującym wolne zawody lub otrzymującym honoraria autorskie nie podlega zajęciu w oparciu o w/w przepisy. Zajęciu podlega wyłącznie wynagrodzenie dłużnika.

Na podstawie decyzji wydanej przez Zgromadzenie Plenarne dnia 9 lipca 2004 r. ustalono, że zajęcie wynagrodzenia jest skuteczne „bez względu na to, czy umowa o pracę jest w trakcie realizacji"e;, co oznacza, że musi ono obejmować, w szczególności, także wynagrodzenie za urlop oraz wszelkie świadczenia wypłacane z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia.

Wynagrodzenie dłużnika nie podlega zajęciu w całości. Przepisy art. R.3252-2 Kodeksu Pracy określają wysokość wynagrodzenia podlegającego zajęciu i kwoty wolne od zajęcia. Stosowne progi aktualizowane są raz w roku przy uwzględnieniu indeksu zmian cen. Wzrost progów obowiązuje w przypadku osób, na których ciążą zobowiązania socjalne. Aby umożliwić dłużnikowi realizację jego podstawowych obowiązków, Kodeks Pracy wskazuje, że w każdym wypadku kwota równa miesięcznemu dochodowi minimalnemu z tytułu aktywnej pracy jednej osoby (tzn. 466,99 EUR w 2011 r.), jest wolna od zajęcia, również w przypadku egzekucji świadczenia alimentacyjnego.

2. Sposób postępowania

Pojednawcza: obowiązkowy etap

Postępowanie w tym zakresie toczy się przed sądem rejonowym. Poprzedzona je pod rygorem nieważności próba mediacji.

Wierzyciel posiadający tytuł wykonawczy występuje do sądu rejonowego z wnioskiem, który musi zawierać, pod rygorem nieważności, informacje wyszczególnione w przepisach art. 58 Kodeksu Cywilnego. Do wniosku należy dołączyć kopię tytułu wykonawczego. Urzędnik sądowy zawiadamia wierzyciela ustnie ( ale za stosownym potwierdzeniem) lub listem zwykłym o miejscu, dniu i godzinie postępowania rozjemczego. W analogiczny sposób wzywa się dłużnika. Strony muszą zostać zawiadomione na co najmniej dwa tygodnie przed terminem rozprawy w celu zapewnienia wystarczającej ilości czasu na należyte przygotowanie środków obrony. Podczas rozprawy sąd podejmuje próbę mediacji między stronami. Może wówczas zostać zawarta ugoda, konsekwencją czego jest umorzenie postępowania w przedmiocie zajęcia wynagrodzenia. W razie niestawiennictwa wierzyciela w przypadku braku dostatecznych przesłanek przemawiających za wyznaczeniem kolejnego terminu rozprawy, sąd może stwierdzić umorzenie postępowania. Niestawiennictwo dłużnika nie wpływa na dalsze postępowanie, które toczy się nadal, chyba że, sąd uzna, iż zachodzi konieczność wyznaczenia kolejnej rozprawy. W razie niepowodzenia mediacji między stronami, sąd weryfikuje kwotę zobowiązania, w tym kwotę nominalną, kwotę odsetek i kosztów, w celu przystąpienia do zajęcia. Sąd rozpoznaje ponadto wszelkie sprzeciwy wniesione przez dłużnika.

W razie zakończenia postępowania mediacyjnego niepowodzeniem, sąd weryfikuje kwotę należności głównej, wysokość odsetek i kosztów, w celu przystąpienia do zajęcia.

Postępowanie

Główny urzędnik sądu przystępuje do zajęcia w ciągu ośmiu dni poprzez wydanie zawiadomienia o zajęciu. Jeżeli rozprawa mediacyjna doprowadziła do wydania orzeczenia, ośmiodniowy termin rozpoczyna swój bieg po upływie terminu na złożenie odwołania od takiego orzeczenia.

Zawiadomienie o zajęciu wydane przez urzędnika zawiera następujące elementy:

• oznaczenie dłużnika i wierzyciela, wyszczególnienie kwot, których dotyczy zajęcie,
• w tym wymagalnej kwoty nominalnej, kwoty kosztów i odsetek ze wskazaniem stopy oprocentowania,
• metodę obliczania nie podlegającej zajęciu części oraz podstawę jej zastosowania,
• nakaz wydania- w terminie dwóch tygodni- zaświadczenia, o którym mowa w art. L. 3252-9 Kodeksu Pracy,
• przytoczenie art. L.3252-9 i L.3252-10 Kodeksu Pracy.

Zawiadomienie doręcza się pracodawcy listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Dłużnik otrzymuje zawiadomienie listem zwykłym, wraz z pouczeniem, że w razie zmiany pracodawcy zajęcie dotyczy także wynagrodzenia wypłacanego przez nowego pracodawcę.

Najpóźniej w terminie dwóch tygodni od daty doręczenia zawiadomienia o zajęciu, pracodawca ma obowiązek przedłożyć następujące informacje urzędnikowi sądu:

• status prawny stosunku łączącego go z dłużnikiem, którego dotyczy zajęcie,
• informacje o przeniesieniach, zawiadomieniach beneficjentów lub zajęciu wynagrodzenia w trybie bezpośredniej egzekucji świadczenia alimentacyjnego.

W przypadku braku realizacji zajęcia sąd rejonowy może ukarać pracodawcę karą cywilną oraz zasądzić od niego należność równą wysokości kwot potrąceń, jakich powinien dokonać, przy czym sąd podejmuje decyzję na podstawie wszelkich dostępnych informacji.

Pracodawca zobowiązany jest do przekazywania zajętego wynagrodzenia co miesiąc do wysokości wskazanej w zajęciu. Potrącane kwoty przekazywane są urzędnikowi sądowemu, następnie w formie czeku wierzycielowi lub jego przedstawicielowi, co podlega odnotowaniu w aktach sprawy.

Jeżeli w terminie dwóch tygodni od daty doręczenia zawiadomienia o zajęciu nie zostanie złożony środek odwoławczy, zajęcie staje się prawomocne i kwalifikuje się do wykonania. Postępowanie w tym zakresie podlega umorzeniu, jeżeli dojdzie do porozumienia z wierzycielem lub gdy sąd stwierdzi, iż należność objęta zajęciem została uregulowana. Bez względu na okoliczności, pracodawca zostaje zawiadomiony o powyższym w terminie ośmiu dni. Po umorzeniu egzekucji z wynagrodzenia, pracodawcy przysługuje prawo regresu celem odzyskania wypłaconych kwot. W przypadku występowania więcej niż jednego pracodawcy, sąd rejonowy musi postanowić, który z pracodawców ma obowiązek dokonywania potrąceń. Zajęcie może zostać skierowane do jednego pracodawcy, jeżeli wysokość wypłacanego przez niego wynagrodzenia wystarczy na zaspokojenie należności.

Wielość wierzycieli

W postępowaniu w przedmiocie zajęcia wynagrodzenia mogą uczestniczyć, pod warunkiem, że posiadają tytuł wykonawczy, wszyscy wierzyciele. Mogą tym samym brać udział w podziale sumy uzyskanej z egzekucji z wynagrodzenia bez konieczności wcześniejszego przeprowadzania postępowania mediacyjnego.

Przypadki

Ogłoszenie o zajęcie

Zgodnie z przepisami Kodeksu Podatkowego postępowanie egzekucyjne w tym zakresie ulega zawieszeniu po doręczeniu pracodawcy zawiadomienia o zajęciu wynagrodzenia na poczet zobowiązań podatkowych dłużnika. Zobowiązania takie korzystają z pierwszeństwa przed zobowiązaniami dłużnika wynikającymi z innych tytułów. Nie dotyczy to jednakże należności egzekwowanych w trybie bezpośredniej egzekucji na poczet świadczeń alimentacyjnych. Pracodawca zawiadamia organ administracji skarbowej o istniejącym już zajęciu, który z kolei zawiadamia urzędnika sądu o dacie zawiadomienia dłużnika zajętej wierzytelności, a także o dacie zawiadomienia płatnika. Pracodawca ponownie przystępuje do realizacji zajęcia na rzecz wierzyciela, po zaspokojeniu zadłużenia z tytułu zobowiązań podatkowych dłużnika. Po zawiadomieniu przez organ administracji skarbowej, urzędnik sądu zawiadamia o powyższym wierzycieli.

Wniosek o płatności bezpośrednich z tytułu wierzytelności alimentacyjnych

Po doręczeniu wniosku egzekucyjnego w trybie bezpośredniej egzekucji świadczenia alimentacyjnego pracodawca ma obowiązek wypłacać dłużnikowi wynagrodzenie w wysokości nie podlegającej zajęciu części wynagrodzenia. Potrącane kwoty są przekazywane na rzecz wierzyciela alimentacyjnego.

Pracodawca zobowiązany jest do dalszego dokonywania potrąceń i przekazywania urzędnikowi sądu części wynagrodzenia podlegającej zajęciu, po uwzględnieniu kwot, które otrzymał wierzyciel alimentacyjny.

Ustania zatrudnienia

Po wygaśnięciu stosunku pracy, pracodawca zobowiązany jest zawiadomić o tym urzędnika sądu, informując jednocześnie, że potrącenia nie mogą być dłużej dokonywane. Wówczas wypłacie podlegają wszelkie zaliczkowo otrzymane środki znajdujące się w jego dyspozycji. W przypadku zmiany pracodawcy zajęciu podlega wynagrodzenie bez konieczności przeprowadzania kolejnego postępowania mediacyjnego. Wierzyciel musi jednak wystąpić z kolejnym wnioskiem w terminie roku od daty zawiadomienia przekazanego przez byłego pracodawcę. W przeciwnym wypadku zajęcie wygasa, natomiast kwoty podlegają podziałowi i wypłacie.

Zmiana adresu

O każdej zmianie adresu wierzyciela należy zawiadomić urzędnika sądu. Jednakże, jeżeli wierzyciel działa przez przedstawiciela (i przedstawiciel został wskazany dla celów doręczeń pism procesowych), nie istnieje konieczność zawiadamiania urzędnika sądowego.

Jeżeli dłużnik zmieni miejsce zamieszkania na inne, będące poza obszarem właściwości sądu rejonowego, przed którym odbywa się postępowanie, bez jednoczesnej zmiany pracodawcy, dotychczasowy sąd pozostaje właściwy i odpowiedzialny za dalsze prowadzenie postępowania.

Zajęcie wierzytelności na poczet zadłużenia o charakterze podatkowym

Zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności podlega przepisom prawa podatkowego. Umożliwia ona Skarbowi Państwa na zajęcie wierzytelności pieniężnych, przysługujących podatnikom od osób trzecich.

Definicja

Zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności umożliwia Skarbowi Państwa na zajęcie wierzytelności pieniężnych, przysługujących podatnikom od osób trzecich.

Zajęcie

Procedura dotyczy wszelkich zobowiązań o charakterze podatkowym. Wszczynana jest z chwilą otrzymania przez dłużnika zajętej wierzytelności listu poleconego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru sporządzonego przez organ administracji skarbowej. W toku tego postępowania wszyscy wierzyciele dłużnika zaspokajani są w tej samej kategorii uprzywilejowania. W razie sporu, sądem właściwym jest sąd egzekucyjny właściwy do rozpatrywania sporów dotyczących samego charakteru postępowania. Z drugiej strony sąd administracyjny jest właściwy w sprawach sporów dotyczących wierzytelności będących przedmiotem postępowania.

2. Postępowanie

W ramach omawianej procedury nie jest konieczne wszczęcie przez komornika postępowania egzekucyjnego. Przesłanką niezbędną do wszczęcia postępowania jest doręczenie trzeciodłużnikowi zajęcia wierzytelności listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. O fakcie tym zawiadamiany jest również dłużnik (pod rygorem nieważności). Dłużnikowi przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu w terminie 2 miesięcy.

Skarb Państwa oraz wierzyciele prywatni korzystają z tej samej kategorii uprzywilejowania. Następnie obowiązuje zwykły tryb postępowania z wierzytelnością. Wraz z upływem terminu na zgłoszenie sprzeciwu lub z chwilą oddalenia wniesionego sprzeciwu, dłużnik zajętej wierzytelności ma obowiązek przekazania zajętej kwoty na rzecz Skarbu Państwa.

Właściwy sąd

Wszelkie zastrzeżenia dotyczące samego charakteru postępowania winny być zgłaszane do sądu egzekucyjnego. Jeżeli wniesiono sprzeciw od zajęcia wierzytelności, właściwy jest sąd administracyjny.

Skutki

Doręczenie trzeciodłużnikowi zajęcia wierzytelności powoduje, że następuje przeniesienie tej wierzytelności na rzecz Skarbu Państwa, do wysokości zadłużenia z tytułu zobowiązania podatkowego.

GLOSARIUSZ

Orzeczenie o wygranej licytacji: czynność służąca sprzedaży zajętego majątku oferentowi proponującemu najwyższą cenę w drodze publicznej licytacji.

Zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności: czynność umożliwiająca Skarbowi Państwa zajęcie wierzytelności pieniężnych, przysługujących podatnikowi od osób trzecich

Bezskuteczny upływ: kara za czynność, która była początkowo ważna lecz której pełna skuteczność była uzależniona od późniejszego zdarzenia, które nie nastąpiło

Udziały: udziały emitowane przez spółki prawa cywilnego i spółki handlowe inne niż spółki akcyjne

Cesja: czynność polegająca na przelewie wierzytelności

Niedostępność: sytuacja, w której osoba nie może rozporządzać swoimi aktywami lub majątkiem

Zniesienie: usunięcie blokady bądź przeszkody w realizacji uprawnienia do podjęcia czynności lub wykonania prawa

Zastaw: zabezpieczenie na majątku mające służyć jako gwarancja praw niematerialnych

Zawiadomienie: czynność służąca zawiadomieniu osoby o postępowaniu, dokonywana przez komornika sądowego (doręczenie) lub pocztą

Nieważność: sankcja obowiązująca w przypadku dokumentu prawnego posiadającego wadę formalną (np. brak realizacji wymaganych formalności) lub wadą materialną (np. brak zdolności do uczestnictwa w postępowaniu sądowym).

Akcja/udział spółki: udział w kapitale przedsiębiorstwa, którego nabycie przenosi na nabywcę status akcjonariusza/wspólnika, a w związku z tym także prawo do uczestnictwa w sprawach spółki i do udziału w jej zyskach

Przedawnienie: środek nabycia lub wygaśnięcia prawa w następstwie upływu określonego czasu

Zwykły tryb: w tym przypadku oznacza porządek rozpatrywania wniosków wierzycieli dokonujących zajęcia („kto pierwszy, ten lepszy"e;)

Zarządca: osoba, która administruje bądź zarządza

Depozyt: sporny przedmiot złożony do depozytu osoby trzeciej i pod jej pieczę do czasu rozstrzygnięcia sprawy

Doręczenie: zawiadomienie dokonane przez komornika sądowego, obejmujące przekazanie pisma procesowego jego adresatowi

Wstąpienie w prawa: oferowana wierzycielowi możliwość wstąpienia w prawa innego wierzyciela, który nie dołożył należytej staranności w toku postępowania egzekucyjnego

Z góry: płatne z góry

Z dołu: płatne na początku kolejnego miesiąca

Zbywalne papiery wartościowe: papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa oraz podmioty publiczne i prywatne, które ze swej natury mogą stanowić przedmiot obrotu na giełdzie papierów wartościowych