Gerechtsdeurwaarders kunnen rechtstreeks gelast worden door elke persoon die over een gerechtelijk bevel beschikt - hetzij voor de citation (d.w.z. de betekening van een document) of de diligence (d.w.z. de tenuitvoerlegging). Indien de wijze van tenuitvoerlegging gericht is tegen de lichamelijke roerende goederen van de schuldenaar die hij in eigen bezit heeft, wordt er op de beslagleggings- en veilingprocedure toegezien door de sheriff (districtsrechter in eerste aanleg) van het sheriff court district binnen welk rechtsgebied de goederen in beslag werden genomen. Dit betekent dat de tenuitvoerlegging van dergelijk beslag aan de rechtbank moet worden gemeld en dat ook de aanzegging van de schikkingen voor een veiling daar dient te worden opgemaakt, samen met een eindverslag. (Indien het vonnis door de Court of Session, de hoogste rechtbank voor burgerlijke zaken, werd verleend, zou het toezicht op de tenuitvoerlegging ervan door middel van beslag nog steeds worden uitgevoerd door de sheriff court (districtsrechtbank bevoegd voor burgerlijke en strafzaken) en niet de Court of Session). Bovendien behoort het tot de bevoegdheid van de sheriff om de procedure van de beslaglegging op inkomsten te beoordelen en een kennisgeving van verzet, waarin verzocht wordt om een bevel tot intrekking of beperking van elke andere vorm van arrestment (beslag op gelden en andere roerende zaken in handen van een derde met uitzondering van inkomen), dient aan de sheriff te worden verstuurd. In die mate kan worden gezegd dat de sheriff en de sheriff clerk (griffiemedewerker), samen met de gerechtsdeurwaarders, de medewerkers vormen van de tenuitvoerleggingsdienst van de burgerlijke rechtbanken in Schotland.

Gerechtsdeurwaarders

Er zijn twee groepen van gerechtsdeurwaarders: messengers-at-arms en sheriff officers. Messengers-at-arms zijn ambtenaren van de hoge raden (d.w.z. de Court of Session en de High Court of Justiciary, de hoogste rechtbank voor strafzaken) en de Lyon Court, die bevoegd zijn om in heel Schotland op te treden. Ze worden aangesteld door de Lord Lyon King of Arms, op aanbeveling door een rechter van de Court of Session. Alleen een sheriff officer kan worden aangesteld als messenger-at-arms, waardoor alle messengers-at-arms dus ook sheriff officers zijn.

Sheriff officers hebben, als ambtenaren van de sheriff courts, slechts beperkte territoriale bevoegdheden. Er zijn 49 sheriff courts over het hele land; deze zijn georganiseerd binnen zes sheriffdoms. De sheriff principal van elk sheriffdom heeft de bevoegdheid om sheriff officers aan te stellen. In de praktijk zijn vele cheriff officers aangesteld als ambtenaar in een aantal sheriffdoms.

Of hij nu optreedt als messenger-at-arms of als sheriff officer, de gerechtsdeurwaarder is steeds een functionaris van de Kroon en een openbaar ambtenaar. Deze functies hebben nooit deel uitgemaakt van het ambtenarenkorps: het betreft een zelfstandig beroep waarvan de activiteiten onder het toezicht van de sheriff principal en van de Lord President van de Court of Session vallen. De activiteiten van de gerechtsdeurwaarders zijn gereglementeerd door de Messengers-at-Arms and Sheriff Officers Rules 1991 en de Code of Practice of the Society of Messengers-at-Arms and Sheriff Officers (2011).

1. Wat zijn de taken van de gerechtsdeurwaarder?

De belangrijkste, ambtelijke taken van de messengers-at-arms en de sheriff officers bestaan uit de betekening van documenten en de tenuitvoerlegging van vonnissen. Het is een rechtsbeginsel (vastgelegd in paragraaf 1 van de Praktijkcode) dat een gerechtsdeurwaarder niet mag weigeren over te gaan tot de betekening van een document vereist op grond van een juridische procedure of tot de tenuitvoerlegging, behoudens in bijzondere omstandigheden.

De ambtelijke taken van een officer of court (de algemene term in de Schotse wetgeving voor een gerechtsdeurwaarder) zijn als volgt beschreven in de Voorschriften van 1991: hij kan elke schuld invorderen die door middel van een decree (rechterlijke beslissing) is vastgelegd of invorderbaar is op grond van een summary warrant (dwangbevel), tot de tenuitvoerlegging overgaan; of tot de betekening overgaan of elk ander document betekenen zoals vereist wordt op grond van een juridische procedure, op alle plaatsen waarvoor hij de toelating heeft om op te treden als ambtenaar van de rechtbank. (Een sheriff officer mag ook in elk ander deel van Schotland uitvoering geven aan een bevel van een rechtbank waarvan hij een ambtenaar is).

De buitenambtelijke werkzaamheden van een gerechtsdeurwaarder, zoals vermeld in de Voorschriften, kunnen de invordering omvatten voor de vergoeding van elke schuld die niet door een rechterlijke beslissing is vastgelegd (indien de gerechtsdeurwaarder aan de sheriff principal (hoofdrechter) de toestemming heeft gevraagd om dergelijke schulden in te vorderen). Bij de uitoefening van deze buitenambtelijke taak mag de gerechtsdeurwaarder niet vermelden of suggereren dat hij in zijn hoedanigheid van een ambtenaar van de rechtbank optreedt.

De volgende aantekeningen, gepubliceerd in 1985, leggen wellicht nog steeds de balans tussen ambtelijke en buitenambtelijke werkzaamheden vast: "De meeste gerechtsdeurwaarders zijn min of meer fulltime bezig met de uitvoering van hun ambtelijke taken. De belangrijkste werkterreinen waarin gerechtsdeurwaarders naast hun ambtelijke werkzaamheden regelmatig worden ingeschakeld, blijken de invordering van schulden te zijn; opdrachten als onderzoeksagent; en de betekening van wettelijke kennisgevingen, zoals kennisgevingen in uitvoering van de Vennootschapswetten, waarbij de gerechtsdeurwaarders niet in hun ambtelijke hoedanigheid optreden maar louter als betrouwbare getuigen, om vast te stellen dat de kennisgeving behoorlijk werd ontvangen." (SCOT.LAW COM. nr. 95, 8.105)

Betekening

De wettelijke formaliteit van de betekening van een document wordt citation genoemd. Er bestaan geen Engelse equivalenten voor de exacte Franse begrippen die een onderscheid maken tussen notification en signification, behoudens de verklaring dat het eerste begrip een betekening per post is en het tweede begrip een persoonlijke afgifte door de gerechtsdeurwaarder. De betekening per post werd in Schotland in 1882 geïntroduceerd. De meeste betekeningen per post gebeuren door solicitors (advocaten), hoewel een messenger-at-arms of sheriff officer (aangesteld voor de rechtbank waar het geding aanhangig werd gemaakt) dezelfde bevoegdheid zou hebben om per post te betekenen.

Wanneer de betekeningsenveloppe als onafgeleverd aan de rechtbank wordt teruggestuurd, zal de griffier deze aan de eiser of zijn advocaat terugbezorgen en, als de betekening nog steeds vereist is, dient een gerechtsdeurwaarder gelast te worden de betekening persoonlijk uit te voeren. De betekening van processtukken in persoon blijft bijgevolg (met slechts een paar uitzonderingen) een monopolie van de gerechtsdeurwaarders.

De wijzen van betekening, in het geval dat de geadresseerde niet persoonlijk kan worden gevonden, zijn in Schotland voorgeschreven sinds de Citation Act 1540 (Betekeningswet van 1540). De huidige voorschriften van de sheriff court voor de betekening in Schotland door een sheriff officer luiden als volgt:

• (1) ... (a) persoonlijk; of (b) door overhandiging aan een bewoner op de verblijfplaats van de persoon in kwestie of aan een werknemer op zijn bedrijfszetel...
• (2) Indien de betekening gebeurt overeenkomstig paragraaf (1)(b) zal het certificaat van betekening de volledige naam en aanduiding bevatten van elke persoon aan wie de gedinginleidende akte... of het bevel of exploot, in voorkomend geval, werd achtergelaten.
• (3) Indien een sheriff officer niet in de mogelijkheid was om de betekening uit te voeren in overeenstemming met paragraaf (1), mag hij het document in kwestie, na naarstige opzoekingen, betekenen - (a) door neerlegging ervan op de verblijfplaats of de bedrijfszetel van die persoon; of (b) door achterlating ervan op de verblijfplaats of de bedrijfszetel van die persoon op zulke wijze dat het document allicht onder de aandacht van die persoon komt.

Wanneer de betekening wordt uitgevoerd overeenkomstig paragrafen (1)(b) of (3) dient het document in een enveloppe te worden gestopt met de vermelding "Deze enveloppe bevat een betekening voor of een aanzegging van (naam van de sheriff court aanvullen)" en vervolgens door de sheriff officer te worden gesloten.

Als het adres van een persoon aan wie een document moet worden betekend, niet gekend is en redelijkerwijze niet kan worden achterhaald, zal de gerechtsdeurwaarder ervoor instaan dat de betekening aan die persoon wordt gegarandeerd (a) door de publicatie van een advertentie in een nader genoemde krant die in de streek van het laatst gekende adres van die persoon verschijnt, of (b) door uithanging van een kopie op de muren van de rechtbank (d.w.z. het mededelingenbord van de rechtbank). Een gerechtsdeurwaarder voert deze vorm van betekening bijgevolg niet uit (hoewel het zijn taak is om documenten te betekenen aan een persoon wiens verblijfplaats onbekend is met betrekking tot de tenuitvoerlegging).

Er bestaat voorlopig geen voorziening voor gerechtsdeurwaarders om documenten op elektronische wijze te betekenen.

Tenuitvoerlegging

De schuldeiser is vrij in zijn keuze wat de wijze van tenuitvoerlegging betreft. Hij kan om een bewarende maatregel verzoeken, genaamd diligence on the dependence (tenuitvoerlegging bij voorraad). Het is aan de schuldeiser om de rechtbank te overtuigen dat een vonnis dient te worden gewezen, waarin een bevel voor dergelijke maatregelen wordt gegeven.

In 2007 werd de procedure gecodificeerd door de inlassing van paragraaf 15A van de Debtors (Scotland) Act 1987 (Schotse wet betreffende schuldenaars). Een warrant for the arrestment on the dependence (bevel tot derdenbeslag) of een warrant for the inhibition on the dependence (bevel tot beslag op onroerende goederen) kan door de rechtbank worden verleend, als de schuldeiser het bestaan van zijn vorderingsrecht prima facie kan aantonen; er een wezenlijk risico bestaat dat de tenuitvoerlegging van een rechterlijke beslissing (uitspraak) in de zaak ten gunste van de schuldeiser teniet zou worden gedaan of benadeeld zal worden omdat (i) de schuldenaar insolvent is of dreigt te worden; of (ii) het waarschijnlijk is dat de schuldenaar al zijn vermogen of een deel daarvan zal verwijderen, vervreemden, bezwaren, verbergen of anderszins van de hand zal doen; en dat het in al deze omstandigheden dus aanvaardbaar is om hiertoe over te gaan.

De wet van 2007 introduceerde ook een nieuwe vorm van beslaglegging op onroerende goederen, het interim attachment (voorlopig beslag). Het gevolg van deze vernieuwing, in samenhang met de traditionele tenuitvoerlegging van een inhibition (beschikkingsverbod) en een arrestment (beslagmaatregel) is, dat het onroerend goed van de schuldenaar, zijn roerende goederen in handen van derden en zijn lichamelijke roerende goederen in eigen bezit het voorwerp kunnen uitmaken van een tenuitvoerlegging vóór de toekenning van een rechterlijke beslissing of vonnis.

De diligence in execution (gedwongen tenuitvoerlegging) kan van start gaan op grond van het officiële afschrift van een decree (rechterlijke beslissing) of een document of debt (schuldtitel), zoals bepaald in artikel 221 van de Wet van 2007. Dergelijke afschriften houden een "bevel voor de wettelijke uitvoering ervan" in. Dit betekent, in het geval van een gewone schuld, dat de schuldenaar verplicht is om aan de schuldeiser binnen de termijn die in de schuldvordering is bepaald (gewoonlijk 14 dagen) de som te betalen die vermeld is in het afschrift en alle interesten hierop, bij gebreke waaraan loonbeslag wordt gelegd en beslag op de goederen (met inbegrip van gelden) die aan de schuldenaar toebehoren. Het afschrift verleent ook de toelating om, zonder dat een betalingsbevel (voorafgaande kennisgeving) vereist is, beslag te leggen op de roerende goederen van de schuldenaar, behoudens op zijn inkomsten, en een beschikkingsverbod.

De voormelde wijzen van tenuitvoerlegging behoren allemaal tot het exclusieve takenpakket van gerechtsdeurwaarders. Zij zijn ook de enige bevoegde functionarissen die verantwoordelijk zijn voor het treffen van schikkingen voor en het toezicht op de openbare verkopen. De openbare verkopen gebeuren echter doorgaans door veilingmeesters, en niet door gerechtsdeurwaarders.

De keuze van gerechtsdeurwaarder

Naast zijn vrije keuze in de wijze van tenuitvoerlegging kan de schuldeiser ook de gerechtsdeurwaarder of het kantoor kiezen aan wie of waaraan de opdracht wordt toevertrouwd. Hij hoeft niet voor een gerechtsdeurwaarder te kiezen wiens adres zich het dichtst bij de plaats van betekening bevindt: hij kan er inderdaad de voorkeur aan geven om al zijn opdrachten aan één kantoor over te maken en het aan dat kantoor over te laten om het werk te verdelen tussen de gerechtsdeurwaarders die het best geplaatst zijn. De lijst van de EJE (Europese Justitiële Handhaving) bevat alle vereiste contactgegevens.

Wie betaalt de gerechtsdeurwaarder?

Alle messengers-at-arms en sheriff officers moeten dezelfde tarieven aanrekenen, die zijn voorgeschreven door de Act of Sederunt (procesregels voor burgerlijke zaken) opgesteld door de Lord President. Dit beschermt de schuldenaar: de keuze van de schuldeiser voor een bepaalde gerechtsdeurwaarder mag er niet toe leiden dat de kosten hoger zouden zijn dan indien hij zou hebben gekozen voor de gerechtsdeurwaarder die het dichtst bij het adres van de schuldenaar verblijft. De meeste officiële rechten voor de gedwongen tenuitvoerlegging worden automatisch ten laste van de schuldenaar gelegd, maar de partij die de opdracht geeft, blijft aansprakelijk voor de betaling van de gerechtsdeurwaarder zelf. Een gerechtsdeurwaarder zou kunnen vragen dat zijn honorarium vooraf wordt betaald.

Hoeveel bedragen de tarieven?

Een betekening met betrekking tot een aanvraag overeenkomstig (EG) Verordening nr. 1393/2007 kost £83,80, excl. BTW, voor een betekening in persoon door een gerechtsdeurwaarder. (De betekening van andere documenten door een messenger-at-arms kost tussen £54,20 en £116,05, of meer, afhankelijk van de afstand die moet worden afgelegd.)

Bevelen worden betekend aan de basisprijs van £54,20. Voor beslagleggingen op stoffelijke roerende goederen bedraagt het minimumtarief £89,10, dat kan stijgen tot £138,15 als de waarde van de beslagen goederen meer bedraagt dan £627 tot £2.519. Er wordt een percentage aangerekend als de geschatte waarde nog hoger ligt. (Op alle vermelde tarieven wordt BTW geheven.)

2. Discipline en verantwoordelijkheid van de gerechtsdeurwaarder

Alle gerechtsdeurwaarders zijn leden van de Society of Messengers-at-Arms and Sheriff Officers en moeten, als gevolg van dit lidmaatschap, samenwerken met de vereniging als er klachten worden onderzocht. Het publiek wordt aangespoord om klachten aan het kantoor van de vereniging te richten, dat gevestigd is in 11 Alva Street, Edinburgh, EH2 4PH, www.smaso.org. Alle disciplinaire bevoegdheden over de gerechtsdeurwaarders worden echter uitgeoefend door de rechters en de vereniging dient alle ernstige zaken aan de sheriffs principal en de Lord President door te verwijzen. De controle van het werk, het onderzoek van vermeend wangedrag en de bevoegdheden van de rechtbanken met betrekking tot overtredingen of wangedrag werden allemaal wettelijk vastgelegd in Deel V van de Debtors (Scotland) Act 1987.

Gerechtsdeurwaarders dienen alle verplichtingen ten opzichte van een klant na te leven, die van toepassing zijn bij elke professionele dienstverlening. De Praktijkcode stelt dat zij "plichtsgetrouw en toegewijd dienen te zijn bij de uitvoering van hun taken".

"Zij dienen wettige instructies zo snel als redelijkerwijze mogelijk en met de vereiste vakkundigheid uit te voeren". Maar de Code herinnert hen verder aan het bijzondere karakter van hun openbare ambten: "Een Messenger-at-arms of een sheriff officer dient zich te allen tijde bewust te zijn van het feit dat zijn bevoegdheid en taken bovenal deze van een functionaris van de rechtbank zijn, en hij mag niet op enigerlei wijze optreden waardoor hij ondergeschikt zou worden aan de opdrachtgevende partij of waardoor hij op een andere manier in strijd zou handelen met de onafhankelijke uitvoering van zijn ambt."

De Code vereist van de gerechtsdeurwaarders dat zij "open, eerlijk en oprecht zijn in hun optreden, in de meest ruime zin die hun geheimhoudingsplicht toestaat." Er wordt verklaard dat "persoonlijke informatie die tijdens hun officiële optreden ter kennis van de gerechtsdeurwaarders komt, vertrouwelijk behandeld moet worden." Alle informatie over hun eigen klanten dient op dezelfde wijze te worden behandeld. Ze worden eraan herinnerd "dat zij niet op onbehoorlijke wijze verplicht mogen zijn tegenover een persoon of instelling en dat zij moeten vermijden de indruk te wekken dat ze op ongepaste wijze beïnvloed zijn door dergelijke partij."

De gerechtsdeurwaarder is inderdaad de garantsteller van het evenwicht tussen de rechten van de schuldeiser tegenover deze van de schuldenaar. Hij oefent een neutrale, ministeriële rol van de wet uit. Terwijl de beroepsethiek van een advocaat van hem vereist dat hij niet voor meer dan één partij in een geschil mag optreden, bestaat de taak van een gerechtsdeurwaarder er eigenlijk uit de wettelijke instructies van alle partijen uit te voeren, zelfs in een en hetzelfde geding.