Rzeczowy majątek ruchomy

Warunek: własność dłużnika

Jednym warunkiem związanym z uprawnionym wywłaszczeniem z majątku w celu spłacenia wierzycieli jest posiadanie prawa własności przez dłużnika.

Artykuł 2279 Kodeksu Cywilnego: własność oznacza tytuł

W tym względzie należy zwrócić uwagę na artykuł 2279 Kodeksu Cywilnego:

„W sprawach związanych z majątkiem ruchomym, własność oznacza tytuł. Niemniej jednak osoba, która utraciła przedmiot, lub której został on skradziony może, w terminie trzech lat od dnia utraty bądź kradzieży, żądać jego zwrotu od osoby, która jest w jego posiadaniu bez szkody względem jej prawa do regresu w stosunku do osoby, od której go uzyskała.”

Oznacza to, że gdy komornik sądowy pojawi się pod adresem zamieszkania dłużnika, może on zgodnie z prawem wyjść z założenia, iż dłużnik jest właścicielem rzeczy ruchomych, które tam znajdzie. Na komorniku sądowym nie spoczywa obowiązek udowodnienia prawa własności wszystkich ruchomości, które się tam znajdują. Dlatego też może bez przeszkód kontynuować egzekucję.

Działania mające na celu ustalenie tytułu

Jeśli komornik sądowy uwzględni w swoim raporcie majątek, który nie należy do dłużnika, to rzeczywisty właściciel musi podjąć działanie względem komornika, aby ustalić swoje prawo.

Procedurę tę reguluje artykuł 1514 Kodeksu Cywilnego:

Strona wysuwająca roszczenie dotyczące własności całości bądź części zajętych rzeczy, może sprzeciwić się sprzedaży poprzez doręczenie dokumentów do zajmującego wierzyciela, dłużnika wobec którego podjęte zostały czynności egzekucyjne oraz komornika sądowego, zawierających nakaz stawienia się wierzyciela i dłużnika i udowodnienie własności pod rygorem nieważności.

Roszczenie zawiesza postępowanie (wyłącznie względem rzeczy ujętych w roszczeniu). Sędzia zajmujący się egzekucją wyda odnośne orzeczenie.

Urzędnik sądowy wystosuje powiadomienie dot. osoby trzeciej na do wszystkich pozostałych wierzycieli zaangażowanych w egzekucję w formie sądowego listu poleconego z kopią wezwania oraz nakazem stawiennictwa.

Orzeczenie uznaje się za wydane, gdy wszystkie strony zostały wysłuchane. Zgłaszający roszczenie, który przegrał sprawę otrzymuje nakaz wypłacenia stosownego odszkodowania względem wierzyciela.

Komornik sądowy do którego został zgłoszony sprzeciw, najpóźniej pierwszego dnia roboczego wprowadza tę informację do Rejestru Powiadomień, w celu jego dołączenia do odnośnego powiadomienia o zajęciu, ze wzmianką dotyczącą wniosku o zastosowanie środków tymczasowych oraz stwierdzającą tożsamość osoby wysuwającej roszczenie tam, gdzie ma to zastosowanie, jego adwokata, a także określającą sąd, któremu sprawa została przekazana.

Urzędnik sądowy, do którego przekazany został wniosek, przesyła do Rejestru Powiadomień decyzje wykonawcze orzeczenia bądź nakaz orzekający dot. wniosku pierwszego dnia roboczego po wydaniu wyroku lub postanowienia przez sąd tak, by rezultat działań zmierzających do ustalenia tytułu mógł zostać wprowadzony do powiadomienia o zajęciu w Rejestrze Powiadomień.

2. Zwolnienie majątku osobistego z zajęcia

Zwolnienie z zajęcia na mocy prawa

Artykuł 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego opisuje elementy majątku niepodlegające zajęciu.

§ 1. Ujęte poniżej przedmioty nie mogą zostać zajęte, poza przedmiotami określonymi jako niepodlegające zajęciu na mocy odrębnych przepisów:

1. pościel, z której korzysta dłużnik oraz jego rodzina, ubrania i bielizna, które są niezbędne do użytku własnego, jak również przedmioty, meble niezbędne do przechowywania, pralka i żelazko, niezbędne urządzenia grzewcze używane w domu rodzinnym, stoły oraz krzesła umożliwiające rodzinie spożywanie wspólnych posiłków, ponadto naczynia stołowe i podstawowe przybory kuchenne służące rodzinie, urządzenia do przygotowywania ciepłych posiłków oraz przechowywania żywności, jedno urządzenie oświetlające w zamieszkałym pomieszczeniu, przedmioty, z których korzystają niepełnosprawni członkowie rodziny, przedmioty z których korzystają znajdujące się pod opieką dzieci mieszkające pod tym samym dachem, zwierzęta domowe, przedmioty oraz produkty potrzebne do pielęgnacji ciała i utrzymywania czystości lokalu, jak również narzędzia konieczne do utrzymania ogrodu, przy czym powyższe jest z zastrzeżeniem wykluczenia luksusowego wyposażenia wnętrz oraz przedmiotów.

2. książki oraz inne przedmioty niezbędne do kontynuacji nauki bądź kształcenia zawodowego dłużnika lub należące do dzieci znajdujących się pod jego opieką, mieszkających pod tym samym dachem;

3. przedmioty niezbędne do wykonywania zawodu przez dłużnika do wartości (2500 Euro) w momencie zajęcia, z wyboru dłużnika chyba, że używane są do spłacenia swojej ceny.

4. przedmioty wykorzystywane do praktyk religijnych;

5. żywność oraz paliwo potrzebne dłużnikowi oraz jego rodzinie na okres jednego miesiąca;

6. jedna krowa lub dwanaście owiec bądź kóz — do wyboru przez dłużnika, a także jedna świnia i dwadzieścia czworo zwierząt gospodarskich wraz z miesięcznym zapasem siana, paszy i zboża dla zaspokojenia potrzeb żywieniowych i bytowych wspomnianych zwierząt.

Dlatego przedmioty niepodlegające zajęciu, jak określono w artykule 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego, są głównie przedmiotami domowymi, służącymi edukacji bądź mającymi charakter religijny.

procedura

W przypadku gdy dłużnik nie zgadza się z zajęciem niektórych przedmiotów, które według niego winny zostać wykluczone zgodnie z artykułem 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego, może on przekazać swoją uwagę komornikowi sądowemu w momencie zajęcia bądź najpóźniej w ciągu pięciu dni od doręczenia powiadomienia o zajęciu. Okres ten jest ograniczony zgodnie z wymogami przedawnienia, a każdy wniosek złożony po tym terminie zostanie uznany za niedopuszczalny.

Majątek, który został zwolniony z zajęcia ze względu na swój charakter

Ruchomości są niekiedy niemożliwe do zajęcia ze względu na swój charakter i/lub gdy są nierozerwalnie związane z osobą dłużnika.

Własność, która jest przedmiotem współwłasności

Jeśli dana ruchomość jest współwłasnością dłużnika, komornik sądowy może pomimo tego kontynuować swoje zajęcie.

Aktywa publiczne

Według Sądu Kasacyjnego ogólna reguła prawna dotycząca ciągłości służby publicznej stanowi, że majątek powiązany ze służbą publiczną nie może być przedmiotem czynności egzekucyjnych, gdyż musi zostać zagwarantowana ciągłość oraz zdolność funkcjonowania organizacji publicznych.

PROCEDURY ZAJęCIA

1. Procedury zajęcia ruchomości

Procedura

Każdy wierzyciel będący w posiadaniu roszczenia, którego jest pewien, o ustalonej kwocie i należności może przeprowadzić zajęcie zapobiegawcze względem majątku swojego dłużnika, jeśli wypłacalność tego drugiego jest zagrożona.

Procedura zajęcia zapobiegawczego jest regulowana artykułem 1422 i kolejnymi Kodeksu Postępowania Cywilnego:

„Art. 1422. Wniosek o przeprowadzenie zajęcia zapobiegawczego ruchomego majątku osobistego oraz niezebranych płodów rolnych będzie ponadto obejmował, poza szczegółami określonymi artykułem 1026, wskazanie:

 1. tytuł, podstawę roszczenia i kwotę lub przewidywaną kwotę roszczenia;

 2. nazwisko dłużnika, imię i adres.”

Apelacje

Zgodnie z artykułem 1419 Kodeksu Postępowania Cywilnego apelację można złożyć przeciwko:

- nakazowi zatwierdzającemu lub odrzucającemu upoważnienia do przeprowadzenia zajęcia zapobiegawczego,

- nakazowi zatwierdzającemu lub odrzucającemu wycofanie tego upoważnienia.

Ważność

W zasadzie egzekucja wygasa automatycznie po trzech latach od daty nakazu bądź doręczenia powiadomienia o zajęciu, jednak termin ten można przedłużyć, jeśli sędzia egzekucyjny ma ku temu solidne podstawy.

Zmiana zajęcia zapobiegawczego na zajęcie w postaci wykonania orzeczenia sądu

Artykuł 1491 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi:

„Orzeczenie sądu odnoszące się do meritum wniosku ustanawia tytuł egzekucyjny tam, gdzie to stosowne, do kwoty określonej w wydanym orzeczeniu; zwykłe doręczenie powiadomienia dotyczącego tego tytułu zamienia zajęcie zapobiegawcze na zajęcie wynikające z orzeczenia.

 Przepisy te nie naruszają skutku zawieszenia apelacji bądź praw odnoszących się do właściciela w przypadku nakazu sądowego względem ochrony mienia, którego poszukuje właściciel w celu ściągnięcia wierzytelności z osoby trzeciej.

 Jeśli zajęcie jest przedmiotem sporu wniesionego przed sędzią egzekucyjnym w momencie doręczenia powiadomienia dotyczącego ostatecznej decyzji w kwestii sporu, to zajęcie zapobiegawcze jest zmieniane na zajęcie w drodze egzekucji tylko wtedy, gdy powiadomienie doręczone zostaje z decyzją sędziego egzekucyjnego uznającą, że zajęcie jest uprawnione.”

2. Zajęcie dóbr w egzekucji wyroku sądu

Wierzyciel będący w posiadaniu tytułu wykonawczego, może przeprowadzić egzekucję przymusową na majątku dłużnika, aby zaspokoić swoje roszczenie.

Nakaz zapłaty

Procedura zajęcia dóbr w trybie egzekucji z wyroku sądowego została ujęta w artykule 1499 i kolejnych Kodeksu Postępowania Cywilnego.

„Art. 1499. Jakiekolwiek zajęcie dóbr w drodze egzekucji z wyroku sądowego będzie realizowane przez nakaz zapłaty przekazany dłużnikowi przynajmniej jeden dzień przed zajęciem oraz jeśli tytuł uwzględnia orzeczenie sądowe, doręczenie również tej decyzji, jeśli nie zostało to wykonane wcześniej.”

Nakaz egzekucji

Zwykła procedura zajęcia

Pomiędzy doręczeniem nakazu zapłaty a zajęciem musi upłynąć przynajmniej jeden dzień.

Komornik sądowy sporządza szczegółową notatkę dotyczącą zajętych ruchomości, którą dołącza do raportu zajęcia.

„Art. 1512. Jeśli zajęcie przeprowadzane jest pod adresem dłużnika bądź w miejscu jego pobytu, kopia raportu zostanie pozostawiona mu na miejscu wraz z podpisami osób, które podpisały oryginał; w przypadku gdy dłużnik jest nieobecny, kopia zostanie mu przesłana lub złożona zgodnie z tym, co stanowią artykuły 35 i 38. osoba wezwana przez komornika sądowego, na podstawie artykułu 1504, kontrasygnuje raport bez opłaty.

 Kopia raportu zostanie doręczona dłużnikowi, jeśli zajęcie przeprowadzane jest z dala od miejsca zamieszkania dłużnika oraz pod jego nieobecność; zajęcie nie będzie skuteczne, dopóki dokument nie zostanie doręczony, a termin licytacji będzie liczony od chwili doręczenia.

Wnioski o zastosowanie środków tymczasowych

Istnieją nadal różne formy odwołań dla wszystkich zainteresowanych stron, umożliwiające im składanie zażaleń w toku egzekucji.

Sprzeciw ze strony innych wierzycieli

Poprzez sprzeciw może podkreślić swoje prawa i podjąć kroki mające na celu zapewnienie, że jego roszczenie zostanie uwzględnione w aktach lub w dalszym biegu zajęcia oraz w wypadku rozdziału przychodów z licytacji między wierzycieli.

Wniosek do sędziego o uchylenie decyzji w sprawie zajęcia

Artykuł 1498 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi, co następuje:

„W wypadku trudności z egzekucją dowolna zainteresowana strona może wnieść do sędziego skargę, choć skorzystanie z tego prawa nie będzie skutkować zawieszeniem postępowania.

Sędzia w uzasadnionych przypadkach zarządzi uchylenie zajęcia.”

Licytacja

Pomiędzy doręczeniem raportu z zajęcia a licytacją musi upłynąć przynajmniej miesiąc.

Sprzedaż przez prywatną umowę kupna-sprzedaży

Od roku 1993 dłużnicy są uprawnieni do inicjowania działań dotyczących licytacji swojego majątku poprzez umowę prywatną zawartą ze swoją rodziną bądź przyjaciółmi oraz do spłacenia swoich wierzycieli z uzyskanego dochodu (artykuł 1526bis Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Licytacja z nakazu sądu

Jeśli nie może zostać zrealizowana licytacja poprzez prywatną umowę kupna-sprzedaży, a dług nie może zostać spłacony przez dłużnika, przeciwko któremu zostały podjęte czynności egzekucyjne, w takim przypadku wierzyciel może przeprowadzić licytację z wyroku sądowego.