Sposoby zobligowania dluZnika do zaplaty dlugu.

Prawo strony do sadu nie moze byc iluzoryczne. Jego nastepstwem jest prawo do wykonania wyroku.

Przed wszczeciem egzekucji czyli przed zastosowaniem srodków przymusu przeciwko dluznikowi, zgodnie z belgijska ustawa o sadach powszechnych i postepowaniu sadowym, zwana dalej ustawa, spelnione musza zostac nastepujace przeslanki:

• istnienie tytulu wykonawczego
• doreczenie tytulu wykonawczego
• wystosowanie wezwania do zaplaty (co do zasady)
• roszczenie stwierdzone tytulem wykonawczym musi byc pewne, wymagalne i dotyczyc scisle okreslonej kwoty.

1. TYTUL WYKONAWCZY

W mysl art. 1494 wyzej wymienionej ustawy: "Zajecie ruchomosci lub nieruchomosci w postepowaniu egzekucyjnym moze nastapic wylacznie na podstawie tytulu wykonawczego."

Tytul wykonawczy jest dokumentem, na podstawie którego mozna wszczac egzekucje, a nastepnie zastosowac w jej toku srodki przymusu wobec dluznika, który nie wykonuje obowiazku okreslonego w tytule.

TYTULY EGZEKUCYJNE

Tytulami egzekucyjnymi sa:

• orzeczenie sadu,
• ugoda sadowa,
• orzeczenie sadu arbitrazowego,
• akt notarialny
• akt administracyjny, któremu ustawa nadaje charakter tytulu egzekucyjnego

SZCZEGÓLNY PRZYPADEK ORZECZENIA SADOWEGO

Tytul egzekucyjny staje sie tytulem wykonawczym po zaopatrzeniu go w klauzule wykonalnosci. Stanowi on wówczas podstawe do wszczecia i prowadzenia egzekucji. Klauzule wykonalnosci nadaje sie wylacznie prawomocnym lub natychmiast wykonalnym tytulom egzekucyjnym.

Wykonanie orzeczenia, któremu nadano rygor natychmiastowej wykonalnosci, a które zostalo nastepnie zaskarzone, nastepuje na ryzyko wierzyciela.

W przypadku uchylenia orzeczenia natychmiast wykonalnego, na podstawie którego zostala przeprowadzona egzekucja, nalezy przywrócic stan poprzedni (stan sprzed wszczecia egzekucji). Tytul wykonawczy przedawnia sie po uplywie dziesieciu lat. W niektórych przypadkach moze on ulec wydluzeniu na skutek przerwania biegu przedawnienia.

2. DORECZENIE TYTULU WYKONAWCZEGO

Wedlug art. 1495 wyzej wymienionej ustawy: "Orzeczenie zasadzajace swiadczenie od strony podlega wykonaniu dopiero po doreczeniu go tej stronie."

Wszczecie egzekucji i zastosowanie sposobów egzekucyjnych mozliwe jest dopiero po uprzednim doreczeniu dluznikowi tytulu wykonawczego, aby mial on mozliwosc zapoznania sie z jego trescia. Doreczenie odbywa sie za posrednictwem wlasciwego miejscowo belgijskiego komornika (huissier).

Obowiazek doreczenia nie dotyczy aktu notarialnego, poniewaz domniemywa sie, iz strony podpisujace go zapoznaly sie z jego trescia.

DORECZENIE ORZECZENIA SADU BELGIJSKIEGO W INNYM PANSTWIE CZLONKOWSKIM UE

W przypadku, gdy pozwany ma miejsce zamieszkania w innym Panstwie Czlonkowskim, nalezy mu doreczyc orzeczenie sadu zgodnie z Rozporzadzeniem (WE) nr 1393/2007 dotyczacym doreczania w Panstwach Czlonkowskich dokumentów sadowych i pozasadowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Rozporzadzenie dopuszcza mozliwosc dokonywania doreczenia róznymi metodami, z których najbezpieczniejsza polega na zwróceniu sie przez wierzyciela do belgijskiego komornika (wystepujacego w roli jednostki przekazujacej) z wnioskiem o doreczenie dluznikowi orzeczenia z zalacznikami za posrednictwem wlasciwego miejscowo komornika w kraju dluznika (wystepujacemu w roli jednostki przyjmujacej). Jednostka przyjmujaca musi nastepnie dokonac doreczenia wszystkich przekazanych dokumentów dluznikowi zgodnie z prawem krajowym Panstwa Czlonkowskiego, w którym nastepuje doreczenie. Ponadto informuje ona równiez jednostke przekazujaca o skutecznym doreczeniu lub jego braku.

3. TYTUL STANOWIACY PODSTAWE WYSTOSOWANIA WEZWANIA DO ZAPLATY

Zgodnie z art. 1499 ustawy: "Zajecie ruchomosci na podstawie orzeczenia sadu poprzedzone jest wezwaniem wystosowanym do dluznika dokonanym najpózniej w dniu poprzedzajacym zajecie. Dodatkowo gdy tytul ma postac orzeczenia sadu, równiez zawiadomieniem o zajeciu, jesli nie zostalo ono uprzednio doreczone."

W mysl art. 1564 ustawy: "Zajecie nieruchomosci na podstawie orzeczenia sadu poprzedzone jest wezwaniem majacym postac zawiadomienia. Zawiadomienie doreczane jest dluznikowi osobiscie w jego aktualnym miejscu zamieszkania lub pod adresem doreczenia wskazanym w tytule."

Wezwanie do zaplaty (commandement de payer) jest pismem sporzadzanym przez komornika sadowego, w którym wzywa on dluznika do zaplaty naleznosci wskazanej w tytule wykonawczym pod rygorem zastosowania srodków przymusu w celu wyegzekwowania naleznosci. Wezwanie do zaplaty, które moze byc doreczone równoczesnie z tytulem wykonawczym, musi obligatoryjnie poprzedzac zajecie ruchomosci i nieruchomosci.

Sytuacja powyzsza dotyczy wszystkich przypadków z wyjatkiem zajecia wynagrodzenia (saisie-arrêt exécution).

Doreczenie wezwania do zaplaty ma równiez znaczenie w przypadku zajecia w celu zabezpieczenia, poniewaz nastepstwem dokonania doreczenia w toku takiego postepowania jest przeksztalcenie postepowania zabezpieczajacego w postepowanie egzekucyjne. Zwalnia to wierzyciela z obowiazku ponownego dopelnienia formalnosci proceduralnych dokonanych w ramach uprzednio prowadzonego postepowania zabezpieczajacego.

4. TYTUL ZASADZAJACY ROSZCZENIE PEWNE, WYMAGALNE I SCISLE OKRESLONE

Zgodnie z art. 1494 ustawy: "Zajecie ruchomosci lub nieruchomosci w postepowaniu egzekucyjnym moze nastapic jedynie na podstawie tytulu wykonawczego stwierdzajacego istnienie roszczenia pewnego i wymagalnego."

Roszczenie pewne

Z roszczeniem pewnym mamy do czynienie wówczas, gdy zostalo ono wystarczajaco udowodnione i uznane za bezsporne.

Roszczenie podlegajace zabezpieczeniu nie musi byc roszczeniem pewnym, moze byc roszczeniem spornym lub warunkowym.

Roszczenie wymagalne

Roszczenie uwaza sie za wymagalne z chwila, w której wierzyciel moze zadac jego natychmiastowego spelnienia. Prawo belgijskie przewiduje wyjatek od w/w zasady. Regula powyzsza nie dotyczy swiadczen okresowych.

Roszczenie opiewajAce na okreslonA kwote

Roszczenie opiewajace na okreslona kwote jest roszczeniem, które zostalo lub moze zostac wyrazone w pewnej, scisle okreslonej kwocie pienieznej.

Zastosowanie srodków zabezpieczajacych - w jaki sposób wierzyciel moze zabezpieczyc swoje roszczenie przed wydaniem tytulu wykonawczego?

Wierzyciel, który nie dysponuje jeszcze tytulem wykonawczym, moze na podstawie obowiazujacych przepisów wystapic do komornika sadowego z wnioskiem o zastosowanie srodka zabezpieczajacego polegajacego na zajeciu majatku dluznika.

Celem zabezpieczenia jest uniemozliwienie dluznikowi swobodnego rozporzadzania w okreslonym czasie skladnikami majatku, tym samym zachowanie biezacego stanu majatkowego i zapewnienie wierzycielowi tymczasowej ochrony przed uzyskaniem tytulu wykonawczego. Dokonanie zabezpieczenia uzaleznione jest od spelnienia okreslonych warunków. Warunki powyzsze podzielic mozna na dwie grupy:

• 1.) warunki co do tresci
• 2.) warunki co do formy.

1. WARUNKI CO DO TRESCI

Wyrózniamy dwa warunki co do tresci:

• 1.) szybkosc
• 2.) cechy roszczenia.

SZYBKOSC

Zgodnie z trescia przepisu art. 1413 ustawy: "W sytuacjach nie cierpiacych zwloki wierzyciel moze wniesc (...) o zabezpieczenie polegajace na zajeciu skladników majatku dluznika."

Zgodnie z w/w przepisem zabezpieczenie dopuszczalne jest, gdy wobec jego braku, wierzyciel móglby poniesc szkode na skutek zachowania dluznika polegajacego na uszczuplaniu majatku, co w rezultacie moze uniemozliwic przyszle zaspokojenie wierzyciela.

Potrzebe zabezpieczenia poprzez dokonanie zajecia nalezy oceniac przez pryzmat istniejacej lub grozacej niewyplacalnosci dluznika.

Przykladowo srodek ten moze zostac zastosowany w nastepujacych sytuacjach:

• dluznik umyslnie uszczupla swój majatek, co w efekcie moze doprowadzic do bezskutecznosci egzekucji
• dluznik nie jest w stanie regulowac swoich zobowiazan
• gdy po zapoznaniu sie z aktami sprawy, sad uzna, iz dluznik znajduje sie w trudnej sytuacji materialnej (powtarzajace sie lub stale trudnosci z dokonywaniem platnosci, brak reakcji na wezwania do zaplaty, itd.).

W celu spelnienia powyzszej przeslanki nalezy dokonac dokladnej oceny sytuacji dluznika.

CECHY ROSZCZENIA

Zgodnie z art. 1415 ustawy: "Zastosowanie srodków zabezpieczajacych jest mozliwe tylko w przypadku istnienia roszczenia pewnego i wymagalnego ustalonego w scisle okreslonej kwocie. Wysokosc roszczenia moze byc ustalona tymczasowo."

Wyjasnienia odnosnie zakresu poszczególnych wymagan zawarte sa w punkcie I.

2. WARUNKI CO DO FORMY

Warunki formalne wszczecia postepowania zabezpieczajacego uzaleznione sa od tego czy na wierzycielu spoczywa obowiazek zlozenia do sadu wniosku o wydanie zezwolenia (upowaznienia) czy tez nie.

ZAJECIE NA MOCY UPOWAANIENIA SADU

W wiekszosci przypadków wszczecie postepowania zabezpieczajacego uzaleznione jest od uzyskania zezwolenia (upowaznienia) sadu. W tym celu wierzyciel powinien zlozyc stosowny wniosek (parte), w tresci którego musza znalezc sie wymagane dane, m.in. dotyczace daty wniesienia pozwu, tozsamosci stron, celu i podstaw wniosku oraz zawnioskowanego zajecia.

Do akt sprawy nalezy dolaczyc wszystkie dokumenty majace na celu umozliwienie sadowi wydania orzeczenia w oparciu o istniejace okolicznosci faktyczne i przepisy prawa.

ZAJECIE NIE WYMAGAJACE UPOWAANIENIA SADU

Przepisy przewiduja pewne wyjatki od wyzej wskazanej zasady, zgodnie z którymi wierzyciel moze zlecic komornikowi bezposrednio wszczecie postepowania zabezpieczajacego bez koniecznosci uzyskania zezwolenia (upowaznienia) sadu. Przypadki takie maja zastosowanie w nastepujacych sytuacjach:

• wierzyciel dysponuje juz wyrokiem sadu belgijskiego, nawet jesli nie jest on natychmiast wykonalny lub wyrokiem belgijskiego sadu arbitrazowego
• wierzyciel dysponuje wyrokiem sadu zagranicznego lub sadu arbitrazowego, pod warunkiem uznania wyroku przez prawo belgijskie jako zgodnego z postanowieniami konwencji zawartej przez Belgie i kraj wydania wyroku
• wierzyciel dysponuje aktem notarialnym, który nie musi byc zaopatrzony w klauzule wykonalnosci, pod warunkiem, ze dokument ten wyraznie okresla obowiazek zaplaty przez dluznika naleznosci w ustalonej kwocie
• w przypadku zajecia ruchomosci najemcy, dzierzawcy (w celu zabezpieczenia platnosci wymagalnego czynszu najmu lub dzierzawy)
• w przypadku zajecia wynagrodzenia w sytuacji, gdy wierzyciel dysponuje juz tytulem wykonawczym, badz tzw. prywatna ugoda, która jest "dokument sporzadzony na pismie, w odpowiedniej formie, skuteczny wobec dluznika, poswiadczajacy istnienie roszczenia pewnego, wymagalnego, opiewajacego na scisle okreslona kwote".

Zajecie na podstawie prywatnej ugody dotyczy naleznosci wynikajacych z:

• zaakceptowanego lub oprotestowanego weksla
• czeku
• weksla wlasnego
• testamentu
• polisy ubezpieczeniowej
• umowy
• faktury

3. RODZAJE SRODKÓW ZABEZPIECZAJACYCH STOSOWANYCH W POSTEPOWANIU ZABEZPIECZAJACYM

W toku postepowania zabezpieczajacego wierzyciel ma do wyboru kilka sposobów zabezpieczenia. W przypadku trzech z nich okres waznosci wynosi trzy lata i moze zostac przedluzony bez koniecznosci uwzgledniania ewentualnego zawieszenia.

Celem zastosowania srodków zabezpieczajacych jest tymczasowe uniemozliwienie dluznikowi rozporzadzeniem przedmiotami stanowiacymi jego majatek.

W celu zabezpieczenia roszczenia mozna zastosowac:

ZAJECIE RUCHOMOSCI (SAISIE MOBILIÈRE)

Polega na zajeciu majatku ruchomego nalezacego do dluznika (meble, pojazdy itd.).

ZAJECIE NIERUCHOMOSCI (SAISIE IMMOBILIÈRE)

Polega na zajeciu wszystkich nieruchomosci nalezacych do dluznika lub tych, którymi faktycznie wlada. Zajecie obejmuje równiez prawo dluznika do pobierania pozytków (usufruit), prawa wydzierzawiajacego (emphytéose) oraz prawa zabudowy (droit de superficie). Zajeciu nie podlega prawo do korzystania i zamieszkiwania w nieruchomosci.

ZAJECIE WYNAGRODZENIA ZA PRACE (SAISIE-ARRÊT)

Powyzszy sposób zajecia rózni sie od dwóch wczesniej wskazanych tym, iz w postepowaniu uczestnicza, oprócz stron postepowania, takze osoby trzecie (dluznik zajetej wierzytelnosci czyli trzeciodluznik). Zajecie wynagrodzenia za prace stosowane jest zazwyczaj do zajecia wynagrodzenia zdeponowanego przez dluznika na koncie bankowym lub bezposredniego zajecia wynagrodzenia dluznika u jego pracodawcy.

INNE RODZAJE SRODKÓW ZABEZPIECZAJACYCH

Oprócz w/w srodków prawo belgijskie przewiduje takze trzy inne rodzaje zajec w celu zabezpieczenia roszczenia.

Ze wzgledu na swój szczególny charakter nie sa one stosowane czesto. Zaliczyc nalezy do nich:

• zajecie ruchomosci najemcy (dzierzawcy) (saisie-gagerie), gdzie wynajmujacy (wydzierzawiajacy gospodarstwo rolne) moze wniesc o zajecie pozytków z nieruchomosci. Powyzszy sposób zabezpieczenia stosowany jest w sytuacji, gdy najemca (dzierzawca) zalega z zaplata czynszu najmu lub dzierzawy
• zajecie rewindykacyjne (saisie-revendication), gdzie wierzyciel moze domagac sie wydania skladników majatku bez wzgledu na to, w czyim posiadaniu sie znajduja
  Celem tego zajecia jest zachowanie rzeczy dluznika i zapewnienie ich odzyskania po wydaniu orzeczenia w przedmiocie prawa ich wlasnosci, sposobu posiadania lub przechowywania.
• zajecie statków (dla celów informacyjnych)